Persephone – Godin van de onderwereld

Persephone (Persephoneia) is in de Griekse mythologie de dochter van oppergod Zeus en godin Demeter. Homerus beschrijft in zijn Homerische Hymnen hoe de god Hades haar ontvoert en tot godin van zijn dodenrijk maakt. Met dit verhaal zou de aarde haar vier seizoenen hebben gekregen.

De jonge Persephone was de oogappel van haar moeder Demeter, godin van de landbouw en vruchtbaarheid. Ze kreeg een liefdevolle en vooral beschermende opvoeding. De godin wilde dat haar dochter maagd en ongehuwd bleef. Dit kon ze echter niet voorkomen.

Persephone had met haar schoonheid namelijk de aandacht van meerdere goden getrokken, in het bijzonder die van Hades, de god van de onderwereld. Hij vroeg aan Zeus of het meisje zijn echtgenote mocht worden. De oppergod testte het geduld van Hades en ging er niet op in. Verliefd als Hades was, besloot hij dan zelf maar het initiatief te nemen.

Naar de onderwereld

De dag van de ontvoering begon als iedere andere dag voor Persephone. Zoals zo vaak was ze in een veld op het eiland Sicilië bloemen aan het plukken. Plots begon de aarde te daveren. De grond spleet open en Hades verscheen op zijn gouden wagen, voortgetrokken door vier zwarte paarden. Voordat iemand in de gaten had wat er gebeurde, pakte hij het meisje en voerde haar mee naar zijn onderwereld.

Demeter die in de avond haar dochter nog niet had gezien, ging op onderzoek uit. Negen dagen lang zocht ze naar haar dochter en riep onafgebroken haar naam, maar kreeg geen gehoor. Tot slot vroeg ze aan de zonnegod Helios, die alles hoorde en zag, waar haar liefste dochter kon zijn. Volgens Homerus beschrijving antwoordde de god:

“Koningin Demeter, dochter van Rhea, ik zal u de waarheid zeggen want ik heb veel eerbied en medelijden voor uw verdriet om uw mooie dochter. Geen andere van de onsterfelijke goden treft enige blaam, op Zeus na, die haar aan Hades, haar vaders broer, gaf om zijn vrouw te heten. En Hades greep haar en nam haar luid huilend mee in zijn wagen naar zijn rijk van mist en duisternis.” Homerische hymnen II, 74-87 (Gutenberg Project)

Het besef dat haar dochter verbleef in het dodenrijk maakte Demeter’s verdriet en woede alleen maar groter. Ze verwaarloosde haar taak; de aarde bracht geen vruchten meer voort, mensen dreigden te sterven van de honger en hielden op met het brengen van offers.

‘Bevrijding’ uit de onderwereld

Zeus besloot in te grijpen. De oppergod stuurde zijn broer en god Hermes om zijn dochter op te halen. Hermes arriveerde in de onderwereld en vroeg Hades om Persephone te laten gaan. Hades gaf toe, maar liet zijn geliefde voor vertrek nog een granaatappel eten. Dat was een sluwe zet aangezien er een regel bestond dat wie in de onderwereld voedsel tot zich nam, altijd verbonden moest blijven met het rijk. Persephone at tussen de een en zeven granaatappelpitjes, zich niet bewust van die regel. Voortaan moest ze een derde van het jaar terugkeren naar het dodenrijk. Hoewel ze haar moeder weer kon zien in de bovenwereld, was ze dus niet helemaal vrij.

Seizoenen

De mythe van Persephone wordt gezien als een Griekse verklaring voor het ontstaan van de vier seizoenen. De tijd die ze bij haar moeder doorbracht noemen we de lente en zomer, het groei- en bloeiseizoen. Als ze terugkeert naar Hades en als koningin van het onderrijk naast hem op de troon zit, breekt de herfst- en wintertijd aan. In die periode wordt op aarde alles dor en levenloos, omdat Demeter met haar gedachten bij haar dochter is.

Andere namen

Persephone kent nog een paar andere namen. De Romeinse equivalent is Proserpina. In de Griekse mysteriecultus van de plaats Eleusis (Elefsina) werd ze vereerd onder de bijnaam Korè. Dit is de plek waar Demeter tijdens haar zoektocht zou hebben gerust. Het tweetal, moeder en dochter, staat in de cultus symbool voor de aarde en het graan. De terugkomst van Persephone uit de onderwereld verbeeldt de graankorrel die in de aarde valt, sterft en nieuw leven voortbrengt door het ontkiemen van de korenhalm.

Video over Persephone

Bronnen ▼