De Engelse jurist en zoöloog Philip Sclater verwierf in wetenschappelijke kringen midden negentiende eeuw grote naamsbekendheid door zijn zoö-geologische opdeling van diersoorten in verschillende regio’s en zijn theorie over het door de zee verzwolgen continent Lemurië. Het verhaal:
Sclaters jonge jaren en opleiding
Een ophefmakende theorie
Na zijn studies ging Sclater om den brode een aantal jaren aan de slag als advocaat maar werd algauw een vooraanstaand lid van de “Zoological Society of London”, een organisatie die zich inzette voor het behoud van dieren en de bescherming van hun leefgebied. In 1858 plaatste Sclater zich in de kijker door een artikel te publiceren waarin hij de Aarde onderverdeelde in zes zoö-geologische gebieden die hij de Palearctische, Ethiopische, Australaziatische, Indiase, Nearctische en Neotropische regio’s noemde. Om de gelijkenissen te verklaren van fossielresten die zowel op Madagaskar als in India waren teruggevonden, ontwikkelde hij de theorie van het in zee verdwenen continent Lemurië dat volgens hem in een ver verleden tussen beide continenten als een soort landbrug had gefungeerd. De hypothese van een verloren gegaan continent werd al vlug door sommige theosofische en esotorische bewegingen gretig aangegrepen om de meest wereldvreemde stellingen te verkondigen, waardoor Sclaters theorie omgeven werd met een mystieke sluier.
Het theorema rond het door de zee verzwolgen continent Lemurië kwam in juli 1915 voor het eerst op losse schroeven te staan toen de Duitse geofysicus Alfred Wegener (1880-1930) in een artikelreeks getiteld: “Die Entstehung der Kontinente und Ozeane”, (vertaald naar het Nederlands: “Het ontstaan van de continenten en oceanen), zijn theorieën over de platentektoniek en de continentale drift uiteenzette. Volgens Wegener bestond vele miljoenen jaren geleden de landmassa op Aarde immers uit slechts één supercontinent Pangea genaamd, dat tijdens het midden van het Mesozoïcum, circa 175 miljoen jaar geleden, door de werking van tektonische platen uiteen dreef. Wegeners theorie over het ontstaan van de continenten verklaarde daarmee op ondubbelzinnige wijze de gelijkenissen tussen de levende organismen en diersoorten in de verschillende delen van de wereld en weerlegde daarmee Sclaters ideeën over het bestaan van Lemurië. Later geologisch onderzoek bevestigde dat er geen geografische formatie onder de Indische Oceaan bestaat die wijst op de aanwezigheid van een vroegere landbrug of continent tussen Madagaskar en India.
Ondanks alles inspireerde het zogenaamde verloren gegane Lemurië nog lang tal van romanschrijvers en cineasten. Zo realiseerde in 1935 de Amerikaanse filmregisseur Harry Revier (1890-1957) “The Lost City”, een twaalfdelige sciencefiction filmserie waarin de laatste overlevende Lemuriër de wereldheerschappij probeert te grijpen.
Hoe het Sclater verder verging
In de zomer van 1901 kende Sclater zijn “moment de gloire” toen hij van de universiteit van Oxford een eredoctoraat in de wetenschappen ontving. Philip Sclater, de man die de wereld verbaasde met zijn ophefmakende theorie over het verdwenen continent Lemurië kwam de 27ste juni 1913 op 83-jarige leeftijd in zijn woonst te Odiham in Hampshire te overlijden.
Ook interessant: Pangea – Het supercontinent van Alfred Wegener
…of: Theia, de protoplaneet die het evolutieproces van de aarde veranderde