Micha Peters
Donderdag is het exact tachtig jaar geleden dat Operatie Overlord plaatsvond. Op D-Day dinsdag 6 juni 1944, ging toen op de Normandische kust de grootste amfibische landing ooit van start. Veel eerder werd er al geoefend met landingen op de Normandische kust, met wisselend succes. De Nederlandse kranten, vooral die in de overzeese gebiedsdelen, berichtten er volop over.
Het begon allemaal in de winter van 1942 met Operatie Biting, waarbij Britse militairen in vijandelijk gebied een Duitse radar ontmantelden en meenamen naar Engeland. De actie vond plaats in de nacht van 27 februari 1942 bij Bruneval, een dorpje in de buurt van Le Havre in Noord-Frankrijk. De Britten stalen toen onderdelen van de Würzburg-radar, die werd gebruikt door de Duitse luchtafweer.
In de avond van 27 februari 1942 werden 120 parachutisten gedropt boven de met sneeuw bedekte velden van Bruneval. De commando-eenheid ondervond zware Duitse weerstand en moest improviseren om de operatie te laten slagen. De parachutisten werden bijna allemaal weer opgehaald door de Britse marine.
Succesvolle diefstal
Uiteindelijk werden niet alleen de radaronderdelen, maar ook twee gevangenen, waaronder een marconist, meegenomen naar Engeland. Aan Britse zijde vielen twee doden. Zes Britten werden gevangengenomen, vier tijdens de overval en twee tijdens hun poging Zwitserland te bereiken. Ze overleefden allemaal de oorlog. Aan Duitse zijde vielen zes doden.
De operatie was een succes. In het Bataafs Nieuwsblad stond begin maart dat het radarstation in Bruneval volledig was vernield.
De vijand is ernstige schade toegebracht door Britse parachutisten. De Duitse verdedigingslinie aan de kust, werd van achter aangevallen door de paratroepers. Alle marineschepen en vliegtuigen keerden na afloop in goede staat terug in Engeland.
Een paar dagen later bombardeerden de geallieerden Parijs. Het dagblad Amigoe di Curacao leek daar meer over te weten:
Ingelichte bronnen waren van mening dat de weg voor het bombardement van Parijs op vrijdag laatstleden, werd schoongemaakt door de nachtelijke aanval van Britse parachutetroepen op een radio-waarnemingspost te Bruneval, ten Noorden van Le Havre. Zij verklaarden dat de vernieling van dit station aan de bommenwerpers van de RAF toestond, de Franse kust over te steken en Parijs te naderen.
Gevolg Operatie Biting
Na de Britse overval in Bruneval versterkten de Duisters al hun radarsites. Slecht nieuws voor de geallieerden, want ruim een half jaar later, op 19 augustus 1942, ging Operatie Jubilee van start. Die operatie vond plaats in Dieppe en werd uitgevoerd door ruim 6000 infanteriesoldaten, merendeels Canadezen, die werden ondersteund door de Britse marine en luchtmacht, Franse commando’s en US Rangers. Het was onder meer de bedoeling om het Normandische stadje kortstondig te veroveren, de nabijgelegen luchthaven te verwoesten, olieopslagplaatsen in brand te steken, een radiostation te vernietigen en Duitse militairen krijgsgevangen te nemen.
De geallieerde troepen moesten landen op de kust bij Dieppe en op vier andere nabijgelegen strandjes: Berneval, Pourville, Puys en Varengeville. Na de landingen moesten de troepen doorstoten naar de stad. Een goede coördinatie was vereist. Dat gebeurde alleen niet. Het liep vreselijk mis.
In de vroege ochtend van 19 augustus vertrokken de eerste schepen met troepen uit de Engelse havens. Dit nieuws werd al diezelfde dag opgemerkt door de Surinaamse krant De West:
Op de Franse kust ter hoogte van Dieppe, werd den afgeloopen nacht onafgebroken kanongebulder gehoord. Er was een inval van Britse troepen, waaraan volgens Berlijn ook tanks deelnamen.
Dat klopte, het ging om zogenaamde tanks van het model Churchill.
Geen langverwachte invasie
De krant bleef vervolgens scherp: ‘Maar het was toch ook niet de lang verwachte invasie. Londen heeft uitdrukkelijk rondgeseind aan de Franse bevolking, dat zij goed zou doen zich voorloopig van alle daden te onthouden, daar dit nog niet de invasie was. Hedenmorgen wordt bericht dat de strijd voortduurt.’
En de strijd duurde voort. Niet overal even voorspoedig. Zo werden de militairen die verantwoordelijk waren voor de aanval op Berneval en het uitschakelen van de kustbatterij, al op zee opgemerkt door een Duits konvooi. Het verrassingseffect was weg. Bij Varengeville ging het beter. De Britse commando’s konden de kustbatterij daar wel vernietigen.
Bij Belleville slaagde de landing, maar de troepen werden snel uiteengeslagen. Uiteindelijk wist slechts één commando veilig naar huis terug te keren. Bij Puys ging het goed mis. De landing liep vast vanwege een hoge, lange muur met daarbovenop ook nog eens prikkeldraad. De Canadezen werden massaal afgeslacht. Rond halftien in de ochtend werd het sein gegeven voor de algehele terugtocht. Om halftwee in de middag vertrok de laatste boot naar Engeland.
Enorme blunder en lessen
De aanval werd beschouwd als een tactische ramp, want geen van de hoofddoelen werd bereikt. 4384 van de in totaal 6086 militairen die aan de wal kwamen, werden gedood, verwond of gevangengenomen. Van de 179 landingsvaartuigen gingen er 33 verloren en 106 van de 650 ingezette vliegtuigen werden neergeschoten. Aan Duitse zijde vielen 311 doden en raakten er 280 soldaten gewond.
Ondanks de nederlaag konden de geallieerden veel lessen trekken uit de mislukte aanval. Er bleek een groot gebrek aan luchtsteun en de communicatie was buitengewoon slecht, toch essentieel voor een goede coördinatie van een aanvalsplan. Ook was de kracht van de Duitse verdediging enorm onderschat. Een toekomstige amfibische operatie diende dus op een geheel andere wijze te worden uitgevoerd.
Dat gebeurde dan ook twee jaar later, tijdens Operatie Overlord.
