Roet in het eten gooien

De uitdrukking ‘roet in het eten gooien’ houdt in dat iemand een leuke activiteit bederft. Het plezier is vergald of een gepland evenement kan niet meer doorgaan. Zo kun je bijvoorbeeld zeggen dat Willem van Oranje met zijn verzet tegen de Spanjaarden roet in het eten gooide van de politieke agenda van de vorst Filips II. Waar komt roet in het eten gooien eigenlijk vandaan?

Naast roet in het eten gooien wordt ook wel de frase ‘Roet in het eten smijten’ gebruikt.

De uitdrukking bestaat al meer dan honderd jaar. Diverse vroege vermeldingen komen uit 1914, het jaar waarin de Eerste Wereldoorlog roet in het eten gooide van de universele vrede. De periodiek De Arbeid scheef dat jaar onder meer:

“Zulke dingen houdt men echter achterbaks om geen roet in het eten te werpen.”

Een zoektocht via de historische krantensite Delpher levert als vroegste vermelding van de zegswijze ‘roet in het eten doen’ het jaar 1871 op. Deze frase treffen we aan in de Java-bode: nieuws, handels- en advertentieblad voor Nederlandsch-Indie van 27 april 1871.

Herkomst van ‘roet in het eten gooien’

Roet is het zwarte restant van verbrande koolstof. In de optimistische tijd van de Verlichting, de achttiende eeuw, geloofden veel mensen dat het roet van koolstof een medicinale werking had. Het zou werken als een medicijn. Zo valt in het handboek van M. Noël Chomel, getiteld Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig- en konst-woordenboek (1778) te lezen:

“Het roet heeft een oplossende, zeer afvagende (afvegende = reinigende) en zuiverende kragt, en daar worden verscheiden zeer goede geneesmiddelen uit bereid.”

Tegenwoordig gebruiken farmaceuten nog steeds koolstof bij het maken van medicijnen. Omdat roet een bittere smaak heeft, heeft roet in het eten smijten of gooien de pejoratieve klank gekregen van datgene wat de lekkere smaak verstoort of bederft. Overdrachtelijk veranderde de betekenis van ‘roet in het eten gooien’ naar iets onaangenaams, en smaakbederver.

Boek: Gids voor trefzeker taalgebruik – Rik Schutz
Lees ook: Historische uitdrukkingen, gezegden en woorden

Bronnen ▼