Spectaculaire strandingen in Den Helder en Callantsoog

Het komt nogal eens voor dat een schip voor de kust van Noord-Holland in moeilijkheden raakt. Dat kan vooral het geval zijn bij slecht weer en harde storm. In een tijd waarin de meeste mensen hun vermaak dicht bij huis moesten zoeken strandde bijvoorbeeld een zeer groot schip op de Zeewering van Den Helder. Het schip stak 9 maanden lang boven de dijk uit en was voor veel mensen de bestemming voor een dagje uit. Bij Callantsoog strandde 8 jaar later ook een schip dat veel mensen op de been bracht. Scheepsramptoerisme zullen we het maar noemen.

Eugenia

Het enorm grote stoomschip Eugenia voer in november 1928 van Rotterdam naar Amsterdam maar raakte door storm in de problemen, waardoor zij afdreef in de richting van Den Helder. Ter hoogte van Camperduin werden de eerste noodsignalen uitgezonden. Het schip strandde eerst op Noorderhaaks maar werd weer losgeslagen door de aanhoudende storm. Vervolgens smeten de golven het op de Zeedijk van Den Helder. De golven waren zo sterk dat het schip af en toe werd opgetild en dan zo hard op de dijk terechtkwam dat de bewoners van de Kanaalweg de dreunen goed konden voelen. De huizen trilden alsof er telkens kleine aardbevingen waren. Door de bewegingen van het loodzware schip werd de glooiing van de dijk ernstig beschadigd. De bemanning kon het schip gemakkelijk verlaten.

Vanaf de eerste dag was het gestrande schip een publiekstrekker van formaat. Af en toe stond de dijk ter plekke vol met mensen die wel eens een glimp van dat schip wilden zien. Van heinde en ver kwamen toeschouwers poolshoogte nemen. Zelfs de echtgenoot van koningin Wilhelmina vond het een treinreis van Het Loo naar Den Helder waard. Voor prinsgemaal Hendrik werd de loopplank uitgelegd om een kijkje in het onfortuinlijke schip te nemen, waarbij een onderhoud met de kapitein ook voor hem op het programma stond. Na een inspectie van de sleepboot Dorus Rijkers toog hij weer huiswaarts naar Het Loo.

Het lostrekken van het schip bleek geen sinecure te zijn. Allerlei pogingen met een sleepboot hadden geen succes. Men besloot toen de basaltblokken onder het schip gedeeltelijk te verwijderen. Het idee was dat dan het gevaarte gemakkelijker in zee kon glijden. Maar ook dat bleek ijdele hoop. Het schip bleef hardnekkig op de dijk liggen. Maanden later probeerden meerdere sleepboten met vereende krachten het kolos van de dijk in zee te trekken. Tegelijkertijd werd het marineschip de Kortenaer gevraagd er op maximumsnelheid langs te varen om een grote golfslag te maken. Dat zou kunnen helpen het schip los te krijgen. Maar ook deze ultieme poging was vergeefs. Inmiddels was het zomer 1929. Zelfs de badgasten konden tussendoor even een kijkje nemen in Den Helder.

Omdat alle pogingen waren mislukt gooiden de bergers het nu over een andere boeg. Men begon het schip aan de landzijde op te vijzelen zodat het schip meer ging overhellen naar het water. Het zou dan makkelijker in het water glijden. Het zou nog enkele weken duren voordat het schip daadwerkelijk van de dijk gleed. Dat gebeurde pas op 24 augustus 1929. Het grote schip had precies 9 maanden op de dijk gelegen en was al die tijd een bezienswaardigheid van de bovenste plank.

Sirenes

Het Noorse stoomschip ‘Sirenes’ strandde in de ochtend van 8 september 1936 ter hoogte van de Seinpost op het strand bij Callantsoog. Al urenlang verkeerde het schip in grote problemen. Er was een orkaanachtige storm opgestoken waardoor de kapitein de controle over het schip verloor. Aanvankelijk was het schip enkele mijlen uit de kust voor anker gegaan, maar het weer was zo slecht dat het schip lossloeg. Een te hulp schietende sleepboot werd door de eigenzinnige kapitein weggestuurd. Dat bleek later geen goede beslissing. Toen het schip bijna onwrikbaar in het Callantsoger zand lag, kon de Dorus Rijkers haar niet meer lostrekken.

In het weekend van de spectaculaire gebeurtenis was het net kermis in het kleine kustplaatsje. De opkomende storm noodzaakte de kermisexploitanten om speciale maatregelen te nemen om hun attracties voor schade te behoeden. Oudesluizer Daan Pool, een bekende entertainer in de Noordkop, vermaakte een enthousiast publiek in het Dorpshuis. Iemand had echter lichtjes op zee gezien en later in de nacht bleken die van het worstelende schip te zijn. Callantsoog had er een ‘kermis’ attractie bij gekregen. Er werd gegrapt dat de geredde Noren meteen kermis konden gaan vieren. Maar waarschijnlijk hadden ze wel iets anders aan hun hoofd.

De meeste opvarenden werden door het reddingsteam van Callantsoog met behulp van een zogenaamd ‘Whippet’ toestel uit hun benarde positie bevrijd. Er werd een touw naar het ongelukkige schip geschoten waarlangs de doornatte mannen in een ‘broek’ aan land werden getrokken. Een aantal dappere zeebonken bleef aan boord. Het schip geheel aan de zee prijsgeven was niet aan de orde. De stranding en de pogingen om het schip weer in zee te krijgen, trokken enorm veel bekijks. Een slimme ondernemer verdiende er zelfs een zakcentje mee door ansichtkaarten van het schip te verkopen, compleet met postzegel. De niet alledaagse attractie bleef twee weken lang op het strand liggen, alvorens deze na veel pogingen door een trio sleepboten los werd getrokken en haar ‘weg’ kon vervolgen…

~ Kees Zwaan

Overzicht van boeken over de Tweede Wereldoorlog