Het Van Gogh Museum staat vanaf komende zomer voor het eerst in een tentoonstelling stil bij de psychische problemen waar Vincent van Gogh mee te kampen had. Waarom sneed Vincent van Gogh zijn oor af? Waar leed hij precies aan en waarom pleegde hij zelfmoord? Allemaal vragen die in de tentoonstelling aan bod komen.
Centraal in de tentoonstelling staan de vragen hoe Van Goghs ziekte zich manifesteerde, hoe hij er zelf mee omging, hoe anderen erop reageerden, wat hij erover schreef in zijn brieven en hoe zijn psychische gesteldheid zijn werk beĂŻnvloedde. Het Van Gogh Museum:
“Het afgesneden oor en de omstandigheden van zijn zelfmoord hebben in de 126 jaar sinds zijn dood steeds opnieuw tot discussie geleid en in belangrijke mate de mythe rondom Van Gogh bepaald. Deze gebeurtenissen worden diepgaand behandeld, waarbij de uiteenlopende interpretaties van zijn ziekte en dood de revue passeren, inclusief de vele diagnoses die in de loop der tijd door artsen zijn gesteld.”
Het oor-incident waarmee Van Goghs ziekte zich in december 1888 manifesteerde, tijdens zijn verblijf in de Zuid-Franse stad Arles, wordt gereconstrueerd aan de hand van getuigenissen en brieven. Schilderijen die hij direct na zijn terugkeer uit het ziekenhuis maakte, zoals Portret van Dr. Rey (Poesjkin Museum, Moskou) en Stilleven rond een bord met uien (Kröller-Müller Museum, Otterlo) laten volgens het museum zien hoe Van Gogh zijn leven weer probeerde op te pakken.
Enkele belangrijke documenten uit het gemeentearchief van Arles die nooit elders zijn geëxposeerd, geven inzicht in Van Goghs geestelijke toestand op dat moment en hoe zijn omgeving op hem reageerde. Zo zetten zijn buurtbewoners een handtekeningenactie op touw om hem te laten opsluiten en werd een gedwongen opname overwogen. Uiteindelijk besloot Van Gogh zich vrijwillig te laten opnemen in de inrichting van Saint-Rémy. Schilderijen en tekeningen uit die periode, zoals De tuin van de inrichting en Het ommuurde korenveld na een storm (beide Van Gogh Museum, Amsterdam), illustreren hoe hij met zijn ziekte worstelde en het werk als enige houvast had om er niet aan onderdoor te gaan.
Ten slotte worden de omstandigheden van zijn zelfverkozen dood, op 29 juli 1890 in Auvers-sur-Oise, uitgebreid belicht, aan de hand van onder meer zijn laatste schilderij, Boomwortels (Van Gogh Museum).
De tentoonstelling, getiteld ‘De waanzin nabij. Van Gogh en zijn ziekte’ loopt van 15 juli tot en met 25 september 2016.
Meer Vincent van Gogh
Boek: Van Gogh, biografie – Julian Bell
