Een boek met een kaft van mensenhuid

In de nieuwe YouTube-serie Canvas Curiosa staat de Belgische kunsthistoricus Koen De Vos iedere week stil bij ‘raadselachtige geschiedenissen en bizarre wetenswaardigheden’. Deze week kwam de historicus met een bijzonder verhaal over een boek in de collectie van de Koninklijke Bibliotheek in Brussel. Het gaat hierbij niet om de inhoud van het boek, maar om de kaft. Die blijkt namelijk te zijn gemaakt van mensenhuid…

Het lugubere boekwerk dateert uit de negentiende eeuw en werd ooit ingebonden door Brusselaar Josse Schavye. Het gaat om een zeer zeldzaam werk. Wereldwijd zijn namelijk slechts achttien boeken bekend waarvan de kaft is gemaakt van mensenhuid. Daarvan bevindt het merendeel zich in Amerika. In Europa is voor zover officieel bekend slechts één ander exemplaar te vinden, in een Franse privécollectie.

Het Brusselse werk is in 1896 aangekocht door het Museum Kunst & Geschiedenis en wordt momenteel niet tentoongesteld. Het werk heeft als titel ‘Essai sur les lieux et les dangers des sépultures’, wat zoveel betekent als ‘Verhandeling over de plaatsen en de gevaren van kerkhoven’. De bibliotheek heeft het boek laten onderzoeken en daarbij is vast komen te staan dat de kaft daadwerkelijk van mensenhuid is gemaakt. Hieronder de korte reportage van Koen De Vos:

De huid van John Horwood

In de YouTube-aflevering vertelt De Vos ook over John Horwood (1803–1821), wiens huid is gebruikt om een ander boek mee in te binden. De mijnwerkerszoon uit Bristol was smoorverliefd op een meisje Eliza Balsom. De liefde bleek echter niet wederzijds en na meerdere keren te zijn afgewezen, was Horwood het zat. Hij gooide een steen naar Eliza, die daardoor zwaar gewond raakte en zelfs overleed. John Horwood werd hierna opgepakt en veroordeeld tot de strop. De executie vond plaats op 13 april 1821, drie dagen na zijn achttiende verjaardag.

Ondanks protesten van zijn vrienden werd het lichaam van de jonge misdadiger hierna ter beschikking gesteld aan de wetenschap en belandde zo bij de arts Richard Smith. In bijzijn van ongeveer tachtig toeschouwers ontleedde die Horwood’s lichaam. Smith besloot niet alleen het skelet te anatomiseren, maar ook de huid te bewaren. Deze werd gelooid en vervolgens gebruikt om het gerechtelijke dossier over de zaak tegen de misdadiger mee in te binden. Op de lugubere kaft zijn een galg en doodshoofden te vinden met daarbij de tekst Cutis Vera Johannis Horwood (De echte huid van John Horwood). Het skelet nam Smith mee naar huis. Na zijn dood werd het overgebracht naar een ziekenhuisschool in Bristol, waar hij jarenlang in een kast stond.

John Horwood heeft zijn kast inmiddels verruild voor een kist. Op 13 april 2011, precies honderdnegentig jaar na zijn executie, werd hij begraven naast het graf van zijn vader in Hanham, een voorstad van Bristol. Deze bijzondere begrafenis werd georganiseerd door een verre nazaat van een broer van Horwood. De plechtigheid vond plaats op de wijze waarop mensen in de tijd van Horwood werden begraven. De kist werd bijvoorbeeld naar het graf gebracht met een ouderwetse verrijdbare lijkbaar.

Ook interessant: Bijzonder skelet in praktijk van Tilburgse huisarts
…of: Babybotten aangetroffen in 18e-eeuwse medische oefenpop