Mislukte aanval van een groep, door de Amerikaanse CIA ondersteunde, Cubaanse ballingen op het communistische bestuur van Fidel Castro. Plannen voor de militaire landing in de Cubaanse Varkensbaai lekten uit en de inval werd in korte tijd afgeslagen.
De Amerikaanse president John F. Kennedy ziet het allemaal met lede ogen aan. In januari 1961 waarschuwt hij het Amerikaanse Congres dat de crisissfeer waarin de Koude Oorlog zich bevindt in ernst toeneemt en pleit ervoor dat vanuit Amerikaanse kant actie wordt ondernomen. In het geheim is de Amerikaanse geheime dienst CIA ondertussen al maanden bezig een nog door president Dwight Eisenhouwer goedgekeurd plan om een groep gevluchte Cubanen te ondersteunen tijdens een inval in Cuba. Het plan is om een militaire landing te maken in de Cubaanse Varkensbaai en vanuit daar een volksopstand tegen het regime van Castro op te zetten.
Maandenlang trainen de Cubaanse contrarevolutionairen in de kunst van het guerrilla-oorlogsvoering. Gekozen is voor de afgelegen en goed te verdedigen Varkensbaai, zodat de Amerikanen ongemerkt voor de nodige tactische en militaire steun kunnen zorgen. Kennedy benadrukt dit belang van geheimhouding, omdat hij niet wil dat het wereldkundig zou worden gemaakt dat de Amerikanen de militaire invasie actief steunden. Hij vreest een verregaande verslechtering van de verhouding met de Sovjet-Unie. Dit zorgt ervoor dat Kennedy bijzonder voorzichtig is in het verschaffen van grootschalige, en dus opvallende, militaire steun aan de operatie. Zo wijst hij kort voor de operatie een belangrijke onderdeel van het invasie-plan, het bombarderen van verschillende Cubaanse militaire vliegvelden, van de hand. Het verkleint de kans op een militaire overwinning, gezien het grote belang van luchtoverwicht tijdens de invasie.
De invasie
Op 17 april 1961 landden 1.511 Cubaanse ballingen, vervoerd door Amerikaanse schepen en gedekt door Amerikaanse vliegtuigen, in de Varkensbaai. Al snel lopen ze tegen bijzonder fel verzet van de troepen van Castro aan, die via grondig werk van de eigen geheime dienst en via waarschuwingen van de Russische KGB op de hoogte waren van de invasieplannen van de CIA. Dit enorme tactische voordeel wordt grondig uitgespeeld en de door de Amerikanen gesteunde invasie wordt binnen twee dagen weggevaagd. Honderden ballingen worden door de troepen van Castro gevangen genomen en tientallen geëxecuteerd. Ruim anderhalf jaar later kunnen de overgebleven ballingen, in ruil voor 53 miljoen dollar aan voedsel en medicijnen, naar de Verenigde Staten terugkeren.
Het Varkensbaai-incident zou grote geopolitieke gevolgen hebben. Het beschadigt het aanzien van de regering-Kennedy en maakt Cuba alert voor toekomstige aanvallen vanuit de VS. Enkele topstukken van de CIA moeten als gevolg van de mislukte aanval het veld ruimen, en ook de president krijgt de nodige kritiek te verduren. Hij kan zich niet verschuilen achter zijn onervarenheid, omdat de aanval met zijn volledige goedkeuring en ook in lijn met zijn eigen ideeën is uitgevoerd. De CIA heeft op haar beurt de kracht van het Castro-regime enorm onderschat, en de bereidheid van de Cubaanse bevolking om zich bij de opstandelingen aan te sluiten schromelijk overschat. Het incident overtuigt Castro ervan dat de Amerikanen hem met alle mogelijke middelen uit het zadel wilden werken. Hij haalt zijn banden met de Sovjet-Unie op zowel economische als militair gebied verder aan. ‘Varkensbaai’ zou zo de opmaat vormen voor de Cuba-crisis, waarbij de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bijna in een oorlog verzeild raken over op Cuba te plaatsen Sovjet-raketten.
