Vraag je oma of opa over de oorlog, nu het nog kan

Mijn oma deed er in 1943 acht maanden over om van Amsterdam naar Londen te vluchten, een reis via enorme omwegen die ze grotendeels te voet aflegde. In Engeland trouwde ze middenin de Tweede Wereldoorlog met een van de Soldaten van Oranje. Dat ontdekte ik toen ik mijn oma ernaar vroeg. Wat zou jij nog van je oma of opa willen weten over de oorlog?

Mijn oma zat tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet. Vorig jaar schreef ik haar verhaal op. Een paar maanden lang ging ik elke zondag naar haar toe en vroeg haar alles wat ik wilde weten over haar belevenissen tussen ’40 en ’45. Ze gaf overal antwoord op. Echt op alles, zo leerde ik dat lang niet iedereen zich braaf aan de avondklok hield en dat haar vader – dankzij zijn eigen moestuin en honing van zijn bijen – geen honger heeft geleden, ook niet tijdens de strenge winter. Zelf heeft mijn oma nooit iets opgeschreven, geen dagboek bijgehouden, geen brieven bewaard, geen reisverslag achteraf. Niets.

Ze had zo veel meegemaakt, vertrokken uit bezet gebied, historische figuren ontmoet, in de oorlog een lintje geweigerd, het is toch zonde als die verhalen verloren gaan? Maar niet alleen stoere verzetsverhalen zijn inspireren, juist ook kleine geschiedenissen en pure details zijn de moeite waard om door te geven. Verhalen van je eigen (groot)ouders kun je nu nog uit de eerste hand horen.

Je eigen oma interviewen

Sinds mijn roman Vrij spel verscheen, zeggen mensen regelmatig tegen mij dat ze ook graag hun oma of opa hadden willen interviewen over de oorlog. Dat ze nog zo veel onbeantwoorde vragen hebben over het leven in die tijd. Dit is het moment om ze te stellen. Misschien is het niet mogelijk om je eigen oma te interviewen, maar kan de oma van iemand anders toch je vragen beantwoorden. Nu is het moment waarop jong en oud nog met elkaar in gesprek kunnen over die tijd. Zo ontstond het idee om in de aanloop naar 4 en 5 mei één plek te creëren om al die oorlogsvragen te verzamelen.

De naam van het project (vragenaanoma.nl) is symbolisch, het mag een persoonlijke vraag zijn die je graag aan je eigen oma of opa zou willen stellen, maar het mag ook een algemenere vraag zijn over het leven tijdens de oorlog, bijvoorbeeld: ‘Werden verjaardagen gevierd tijdens WOII?’, ‘Hebben jullie ook bloembollen gegeten?’ of ‘Hoe was het om verliefd te zijn in oorlogstijd?’

Na 4 en 5 mei ga ik op zoek naar de antwoorden. Ik ontmoette in het afgelopen jaar meerdere sprankelende 90-plussers met wie ik graag in gesprek ga over ’40 – ’45. De enorme vragenlijst zal ik aan hen voorleggen.

Meedoen aan het project is zo gepiept. Stuur je vraag in via twitter #vraagoma of laat een reactie achter op www.vragenaanoma.nl.

~ Carlijn Vis
Freelance journalist en schrijver. Vorig jaar verscheen haar debuutroman Vrij spel.