Vroege mensachtigen hebben volgens twee wetenschappers honderdduizenden jaren in Europa gewoond zonder dat ze de kunst van het vuur beheersten. Opvallend nieuws, want tot op heden ging men er van uit dat de kolonisatie van Europa alleen mogelijk was omdat de mens toen al met vuur wist om te gaan.
Volgens de Leidse archeoloog Wil Roebroeks en diens Amerikaanse collega Paola Villa hebben mensen honderdduizenden jaren lang de Europese koude winters overleefd zonder vuur. De eerste vondsten die wijzen op een vakkundige beheersing van vuur dateren uit de periode tussen 300.0000 en 400.000 jaar geleden terwijl mensachtigen het Europese continent al ongeveer een miljoen jaar bewonen. De onderzoekers presenteren hun bevindingen deze week in een artikel in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the National Academies of Sciences (PNAS).
Er zijn onderzoekers, zoals de beroemde primatoloog Richard Wrangham, die menen dat mensachtigen al zeker anderhalf miljoen jaar geleden vuur gebruikten, onder meer om te komen. De genoemde Wrangham koppelt in zijn studie Koken, over de oorsprong van de mens de evolutie van de eerste mens zelfs aan de kunst van het koken. De beheersing van het vuur zorgde volgens hem voor een hoogwaardiger dieet en daarmee voor een groter brein en meer sociale contacten. Kortom, het leverde de mensachtigen evolutionair voordeel op.
Roebroeks en Villa stellen echter dat die theorie niet opgaat voor Europa dat al ongeveer een miljoen jaar bevolkt wordt door mensachtigen. Honderdduizenden jaren ontwikkelden mensen zich hier volgens hen zonder de kunst van het vuur te beheersen. De theorie van Wrangham en andere onderzoekers gaat volgens hen mogelijk wel op voor Afrika. Daar zijn namelijk wel veel oudere sporen van natuurlijke ontbranding gevonden. Of de mens hier al veel eerder de kunst van het vuur beheerste staat volgens de onderzoekers echter ook niet vast. Roebroeks:
Niets wijst op menselijke productie en gebruik van vuur.
Roebroeks en Villa stellen verder dat Neanderthalers, die vanaf ongeveer 500.000 tot 35.000 jaar geleden in Europa leefden, veel ingenieuzer gebruik wisten te maken van vuur dan tot op heden werd aangenomen. Wil Roebroeks:
Heel ingenieus was hun gebruik van vuur om uit berkenbast een soort lijm te maken. Die lijm gebruikten ze meer dan 200.000 jaar geleden al om stenen gereedschappen in houten heften vast te zetten. De lijm is gevonden op vuurstenen.
De twee onderzoekers hebben een database gemaakt met informatie over 141 mogelijke vuurplaatsen in Europa van 1,2 miljoen tot 35.000 jaar geleden.
