Waterloo. Tweehonderd jaar strijd

Waterloo dat is Napoleon en Wellington. Althans voor het buitenland. Maar het Nederlandse leger blies ook een behoorlijke partij mee. En dan niet alleen kroonprins Willem. In Waterloo. 200 jaar strijd van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie vertellen de auteurs over Nederlandse officieren en soldaten en hun betrokkenheid bij de slag.

Je moet een kluizenaar zijn, wil de lichte Waterloomanie van 2015 je ontgaan. Wie reeds Waterloomoe is, moet nog even doorbijten. Uiteraard drukken uitgevers dit jaar Waterlooboeken uit bij het dozijn. Meestal is dat de zoveelste verhandeling over militair dictator Bonaparte. Of anders wordt in een (te) dikke pil het beslissende moment van de slag toegekend aan de een of ander die op het juiste moment op de juiste plaats was, of juist niet. Over de onderbelichte Nederlandse bijdrage aan de moeder van alle veldslagen was nog niet veel verschenen.

Onze jongens

Het boek Waterloo. 200 jaar strijd concentreert zich geheel op de (Verenigde) Nederlandse bijdrage aan de beginfase van de slag, de hoofdslag zelf en de nasleep. Aan de hand van onder meer brieven en dagboeken van deelnemende militairen wordt het verhaal verteld. Daaronder valt niet alleen de 18e juni, maar ook de aanloop naar die dag.

Zo besloten de Nederlandse generaals Hendrik de Perponcher en Jean de Constant Rebecque op 16 juni samen met kroonprins Willem het kruispunt van Quatre-Bras te houden in weerwil van Wellingtons orders. Hierdoor haalden zij de vaart uit de snelle Franse opmars die Wellington anders zou hebben verrast. Ook op andere momenten tijdens de slag wisten Noord- en Zuid-Nederlandse eenheden zich positief te onderscheiden. Generaal Chassé sloeg met zijn divisie op een cruciaal moment de Franse elitetroepen, de Keizerlijke Garde, terug.

Na de nederlaag van Bonaparte was de oorlog nog niet afgelopen. Om het constante oorlogsgevaar dat van Frankrijk uitging eens en voor altijd de kop in te drukken, marcheerden de geallieerde legers naar Parijs. In Montmartre kwam het nog tot schermutselingen tussen Nederlandse en Franse soldaten. Het was de enige keer in de geschiedenis dat Nederlandse militairen als overwinnaars over de Champs-Élysées defileerden.

Strijd om Waterloo

Na de slag bij Waterloo begon de strijd om het historische gelijk. De Britten, altijd goed in het hard blazen op hun eigen loftrompet, claimden met succes de overwinning voor zichzelf. In de door hen geschreven geschiedenis is zelfs van de Pruisische bijdrage weinig overgebleven, laat staan de Nederlands-Belgische. Diverse Britse auteurs beschuldigden de Verenigde Nederlanders van lafheid om zo hun eigen glorie nog meer glans te geven.

Waterloo, 200 jaar strijd - Jurriën de Jong — Waterloo, 200 jaar strijd – Jurriën de Jong

Dat Waterloo ook 200 jaar na dato nog steeds onderhevig is aan politieke spelletjes blijkt niet alleen uit de Franse bezwaren tegen de Belgische herdenkingsmunt, maar ook uit het feit dat België de Koninklijke Landmacht heeft weggehouden bij de herdenking. En dat terwijl verschillende nog actieve Nederlandse regimenten de slag bij Waterloo met trots in het vaandel of op de standaard hebben staan, zoals de Huzaren van Boreel, de Limburgese Jagers en de Rijdende Artillerie.

Waterloo. 200 jaar strijd is een vlot geschreven boek met veel kaartjes en leuke prenten. Het is een militair historisch werk met beschrijvingen van manoeuvres, maar door de vlotte stijl en de vele anekdotes is het boek ook boeiend voor een algemeen lezerspubliek. De auteurs gaan tevens in op het fenomeen slagveldtoerisme en de strijd om de eer van de overwinning. Ze trappen niet in de valkuil zich Waterloo voor Nederland toe te eigenen. Terecht stellen ze dat zo’n slag een chaotische gebeurtenis is, waarin nooit één beslissend moment is aan te wijzen. En juist dat geeft historici de gelegenheid er eindeloos over door te schrijven.