Tussen Reuver en Swalmen, in midden-Limburg aan de oostzijde van de Maas, loopt de Prinsendijk. Het is een mooie bijna kaarsrechte weg, vooral in gebruik als voet- en fietspad. Er loopt een Lange-afstandswandelroute overheen, die aansluit op de pelgrimsroute naar Santiago. De weg loopt exact langs de grens tussen Nederland en Duitsland, sterker, hij vormt in feite de grens tussen beide landen ter plaatse en doet dat al heel lang.
Langs de weg zijn verschillende kleine bunkers te zien, zogeheten tobruks. Deze geschutsbunkers zijn aangelegd in 1944 en maakten deel uit van de Maas-Ruhr-linie, een onderdeel van de Westwall, de laatste verdedigingslinie van terugtrekkend Nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog. Niet te verwarren met de Atlantikwall, die lag aan de kust. De bunkers zijn nooit betrokken geweest bij gevechtshandelingen, ze liggen er nog mooi bij en hebben zelfs de status van gemeentelijk monument.
Dat de grens tussen Nederland en Duitsland precies langs de Prinsendijk loopt is verre van toevallig. De weg vormde sinds de dertiende eeuw de grens tussen de hertogdommen Gelre en Gulik en heette lange tijd de Hertog Karelsweg, in sommige bronnen Koning Karelsweg.
Karel, hertog van Gelre, was de man die zich het langst bleef verzetten tegen de macht van de Habsburgers, maar moest uiteindelijk zwichten voor zijn naamgenoot Karel V, heer der Nederlanden en keizer van het Duitse Rijk. Gelre ging vanaf 1543 deel uitmaken van de Nederlanden en vervolgens van de Republiek, terwijl Gulik bij het Duitse Rijk bleef horen en later onderdeel werd van Pruisen. Daarom werd Gulik Duits en Gelre Nederlands. Even ter nuancering: dit specifieke stuk van de huidige provincie Limburg werd pas in 1817 definitief toegevoegd aan Nederland, maar dat komt omdat de streek tussen Venlo en Maastricht uit vele losse stukjes bestond die in de achttiende eeuw nogal versnipperd raakten. Het Wener Congres stelde orde op zaken.
De Prinsendijk heette dan wel lange tijd Hertog Karelsweg, maar hij werd zeker niet aangelegd door de Gelderse hertog. De weg stamt oorspronkelijk uit de tweede eeuw en is een van de mooiste voorbeelden in ons land van een nog zichtbare Romeinse heirbaan. De weg was een belangrijke verbinding van Coriovallum (Heerlen) en het verder gelegen Aquisgranum (Aken) met de noordelijke stad Colonia Ulpia Traiana (Xanten). Langs deze weg werden troepen en voorraden aangevoerd voor het Romeinse leger dat de Rijngrens, de Limes, bewaakte. Tégen de Germanen dus.
Grenzen overleven vaak tal van politieke veranderingen. Romeinse Rijk – middeleeuwse hertogdommen – Duitse Rijk – Westwall. De geschiedenis ligt dan wel op straat en voor je neus, maar wordt zelden in zulke mooie panklare laagjes opgediend.
~ Ad van der Zee
Dit bericht is eerder gepubliceerd op advanderzee.com
