Wu Zetian, de eerste (en enige) keizerin van China

Wu Zetian is de eerste en enige keizerin uit de Chinese geschiedenis. Ze kwam als jonge concubine naar het keizerlijke hof en wist uiteindelijk alle macht naar zich toe te trekken.

De Chinese geschiedenis kent honderden mannelijke keizers en natuurlijk waren die ook vaak getrouwd. Hun vrouwen worden ook wel eens keizerin genoemd, maar Wu Zetian was de enige échte keizerin van China, aangezien zij zo’n twintig jaar lang helemaal zelf de touwtjes in handen had en zo plaatsnam op de drakentroon.

Een jonge concubine

Wu Zetian werd in het jaar 624 geboren in Guangyuan, als dochter van een koopman. Rond haar dertiende verscheen ze aan het Chinese hof. Ze werd toen een van de concubines (bijvrouwen) van keizer Taizong, de tweede keizer van de zogeheten Tang-dynastie die China kort doorvoor had herenigd.

Na de dood van de keizer in 649 werd de concubine, zoals te doen gebruikelijk, gedegradeerd en naar een boeddhistisch klooster gestuurd. Kennelijk had ze in de jaren daarvoor al een relatie opgebouwd met de nieuwe keizer, Gaozong, want deze bezocht haar in het klooster en haalde haar vervolgens terug naar het paleis, waar ze zijn favoriete concubine werd. In de jaren hierna groeide de macht van Wu Zetian. Als favoriete concubine van de nieuwe keizer verwierf ze veel invloed en schakelde ze haar vrouwelijke rivalen uit. De keizerin liet ze bijvoorbeeld wegsturen en later zelfs vermoorden.

In 655 verwierf ze, als nieuwe eerste vrouw van Gaozong, zelfs de positie van keizerin. Dit tot ongenoegen van veel hoge staatslieden, die er aanstoot aan namen dat de nieuwe keizerin geen aristocratische achtergrond had. Daarnaast bestempelden sommigen de relatie van de keizer met Wu Zetian als incestueus aangezien de keizerin eerder al de concubine van Taizong was geweest. Wu Zetian had geen boodschap aan haar tegenstanders en wist veel van haar criticasters ten val te brengen. Uiteindelijk kreeg ze zo steeds meer grip op het landsbestuur.

De keizer verwekte vier zonen en een dochter bij Wu Zetian. Toen hij in 683 stierf, regeerde zijn vrouw eerst enkele jaren namens haar zoons Zhongzong (die ze al snel liet verbannen) en Ruizong (een zwakke heerser die volledig werd aangestuurd door zijn moeder). In de jaren hiervoor had de keizerin feitelijk overigens ook al geregeerd over het rijk, aangezien haar man vanwege ziekte vaak te zwak was om zijn taken uit te voeren. En na de dood van haar man was ze duidelijk niet van plan die macht af te staan aan haar zoons.

In het jaar 690 besloot de toen vijfenzestigjarige Wu Zetian de macht ook officieel naar zich toe te trekken. De Chinese riep een eigen dynastie uit en werd zo de allereerste vrouw die officieel op de keizerlijke drakentroon zetelde. Ze onderbrak zo tijdelijk de Tang-dynastie die al jaren aan de macht was. Dat deze actie van Wu Zetian algemeen werd geaccepteerd toont aan hoezeer ze de touwtjes op dat moment al in handen had.

Onder Wu Zetian brak een vrij voorspoedige periode aan. Belangrijk was onder meer dat de keizerin een examensysteem instelde voor de werving en bevordering van gezagsdragers. Ze zorgde zo veel veel nieuw bestuurlijk bloed. Bijzonder was dat de afkomst van haar ambtenaren, anders dan voorheen toen alleen hoge militairen en leden van de politieke aristocratie in aanmerking kwamen voor hoge posten, niet langer van doorslaggevend belang was.

Wu Zetian voerder verschillende hervormingen in de landbouw en handel door en verlaagde de belastingen. Verder maakte de keizerin nuttig gebruik van de vroege boekdrukkunst door contact te onderhouden met de uithoeken van het keizerrijk en verschillende buurlanden.

Wu Zetian liet zich kennen als een begaafde maar ook meedogenloze heerseres. Onderzoekers wijzen er geregeld op dat de keizerin gedurende haar bewind veelvuldig gebruikmaakte van een geheime politie en er niet voor terugdeinsde tegenstanders te laten vermoorden. Geheel nieuw was dit echter niet: ook haar voorgangers maakten geregeld gebruik van dergelijke praktijken.

Boeddhisme

Tijdens de regeerperiode van Wu Zetian werd het boeddhisme, dat via de Zijderoute werd geïntroduceerd, de belangrijkste religie. In talloze steden verrezen boeddhistische tempels en kloosters. Een nabij Luoyang gelegen grottencomplex beleefde onder de heerschappij van de keizerin zijn hoogtepunt en werd uitgebreid met duizenden metershoge boeddhistische sculpturen, gedenkstenen en pagodes. Belangrijk voor haar macht was ook het feit dat Wu Zetian erin slaagde de religieuze elite aan zich te binden. Haar onderdanen liet ze geloven dat ze een reïncarnatie was van Maitreya, een zogeheten bodhisattva, of toekomstige Boeddha.

Opvolging

Gedurende haar bewind laaiden discussies op over de opvolging. Hoewel Wu Zetian officieel een nieuwe dynastie had gevestigd gingen er stemmen op om de Tang-dynastie na haar overlijden in ere te herstellen. Dit had ook te maken het feit dat enkele neven van de keizerin die eventueel in aanmerking kwamen voor de opvolging, niet erg populair waren en ongeschikt leken voor het landsbestuur. Als de troon over zou gaan op Wu Zetian’s eigen zonen, Zhongzong of Ruizong, zou dat betekenen dat de Tang-dynastie werd hersteld, maar beiden waren weinig populair. Wu Zetian koos er uiteindelijk echter toch voor de oude dynastie te herstellen. Ze liet Zhongzong terugkeren naar het hof en riep hem officieel uit tot kroonprins.

Tegen het einde van haar leven kwam de keizerin onder invloed te staan van twee corrupte hovelingen, de Zhang-broers. Dit tot ongenoegen van haar adviseurs die haar ertoe probeerden over te halen afstand te nemen van de broers. Wu Zetian sloeg deze waarschuwingen echter in de wind en toen ze vervolgens door ziekte werd getroffen, liet ze zich alleen nog verzorgen de twee corrupte broers waardoor ze nog meer onder hun invloed kwam te staan.

In februari 705 vonden enkele belangrijke ministers en generaals het genoeg geweest. In een poging de orde te herstellen werd het paleis bestormd. De Zhang-broers werden tijdens deze operatie gedood en men dwong de keizerin vervolgens de macht over te dragen aan haar zoon, kroonprins Zhongzong. Wu Zetian nam hierna haar intrek in een ander paleis. De ernstig verzwakte voormalige keizerin overleed daar nog hetzelfde jaar.

Bronnen ▼