Zevenhoekige penis in Bulgarije

Op 9 september 1944 moest het Bulgaarse kabinet het veld ruimen voor het Vaderlandfront, een coalitie waarin de communisten de leiding hadden. Sinds die dag zat Bulgarije onder de knoet, van de Sovjet-Unie, van de communisten. ‘Deveti septemvri’ is een gevleugeld begrip in Bulgarije. Je hebt voor en na ‘negen september’. Afhankelijk van de kant waar je staat, is het een moment om naar terug te verlangen of de zwartste bladzijde in de Bulgaarse geschiedenis.

Nu, 25 jaar na de val van de laatste communistische dictator van Bulgarije, is het communisme nog steeds zichtbaar, onder meer in diverse monumenten. Zoals die op het plein voor het NDK (Nationale Cultuurpaleis) in hartje Sofia.

Vanwege zijn fallusachtige vorm met diverse uitsteeksels noemen de hoofdstedelingen het ding ‘Sedmoaglen petochoej’, wat zoiets betekent als ‘de zevenhoekige penis met vijf eikels’.

Het ‘monument ter ere van 1300 jaar Bulgarije’, zoals het gedrocht officieel heet, werd in 1981 neergezet op verzoek van Ljoedmila Zjivkova, de dochter van dictator Todor Zjivkov. Ditmaal geen lofzang op de broederlijke band met de Sovjet-Unie, maar een monument om de grootse cultuur van Bulgarije te vereeuwigen. De stenen figuren beelden heldhaftige tsaren uit en vrijheidsstrijders ten tijde van de Ottomaanse overheersing. Ergens knokt ook nog een ijverige arbeider voor zijn bestaansrecht.

Het monument moest snel klaar zijn, voor het 12e congres van de Bulgaarse Communistische Partij. Arbeiders werkten er dag en nacht aan. Met twijfelachtig resultaat. Al na een dag vielen de granieten panelen van het ijzeren staketsel.

Toch ontkwam het levensgevaarlijke bouwsel ook na de val van het communisme aan de sloopkogel. Probleem was dat niemand wist wie de rechtschapen eigenaar was: een of ander ministerie en zo ja, welk? Of toch het stadsbestuur? Verweesd bleef de ‘penis’ jarenlang staan, flessen en plastic rommel in zijn spelonken verzamelend. Pas in 2001 mocht de gemeente Sofia zich de gelukkige bezitter noemen. Het stadsbestuur plaatste meteen een kleurige graffitimuur rond het object.

De toekomst van het gedrocht is al jaren voer voor discussie. De een wil het ding met de grond gelijk maken, een ander meent dat het monument symbool staat voor de ‘verkruimeling’ van het communisme. Weer anderen menen dat het monument hoort bij de Bulgaarse geschiedenis. Dat haal je niet neer, en zeker niet zolang de man achter de penis, ontwerper Valentin Startsjev, nog leeft.

In het voorjaar van 2012 liet de gemeente het ijzer en de loshangende panelen verwijderen. Sindsdien staat het monument uitgekleed en onherkenbaar op het veelbezochte plein. Over de meer stabiele onderste laag van het monument woedt de discussie voort. Een groep van architecten en kunstenaars schreef een informele wedstrijd uit; wie ontwerpt een levensvatbaar nieuw monument. Kijk hier voor de soms hallucinerende ideeën.

Maar wat nu echt de toekomst is van de restanten van de zevenhoekige penis weet niemand.

~ OostBlokboek.nl – Hellen Kooijman