Historiek
Het gaat om vier gemeentehuizen die ontworpen zijn door de provinciale bouwmeesters Taeymans. De gemeentehuizen staan in Tielen, Poppel, Arendonk en Dessel. Het is de bedoeling dat de gemeentehuizen binnen een jaar de status van
definitieve bescherming krijgen.
De Belgische architect Pieter Jozef Taeymans (1842-1902) kreeg van de provincie Antwerpen ooit de titel van ere-bouwmeester. In de provincie zijn dan ook veel bouwwerken van zijn hand te vinden. Ook zijn zoon Jules werkte als provinciaal bouwmeester. Minister Bourgeois naar aanleiding van de ondertekening van de voorlopige bescherming:
Deze vier gemeentehuizen zijn voorgedragen voor bescherming omwille van hun historische en meer bepaald architectuurhistorische, artistieke en sociaal-culturele erfgoedwaarde. Gedurende meer dan een halve eeuw bepaalde het geslacht Taeymans in het arrondissement Turnhout voor een groot deel het uitzicht van kerken, pastorieën, gemeentehuizen en scholen.
Voormalig gemeentehuis van Tielen (1876)
Het voormalige gemeentehuis van Tielen is volgens minister Bourgeois representatief voor Taeymans’ beginjaren. Dit pand heeft enerzijds een neoclassicistisch getinte gevel-decoratie en anderzijds traditionele elementen zoals het torenvolume met een neomiddeleeuwse decoratie. Behalve het gemeentehuis zelf hebben ook het gekasseid voorplein met dorpspomp, vrijheidslinde, het O.-L.-Vrouwenbeeld op het achterplein en de lindebomen aan weerszijden van het gemeentehuis de status van voorlopige bescherming gekregen.
Gemeentehuis van Poppel (1903)
Het gemeentehuis van Poppel werd ontworpen door Pieter-Jozef Taeymans’ zoon Jules en wordt gezien als een vrije interpretatie van de sinds de negentiende eeuw opkomende bouwtypologie van gemeentehuizen: “De speelse compositie van de buitenarchitectuur, gekenmerkt door een combinatie van diverse geveltypes, muuropeningen en dakvormen en de verschillende stijlelementen maken van het Poppelse gemeentehuis een eclectisch geheel met een pittoresk karakter”.
Gemeentehuis en voormalig vredegerecht van Arendonk (1905)
Het gemeentehuis en voormalig vredegerecht van Arendonk heeft in vergelijking met de andere gemeentehuizen een strengere uitstraling omdat het volume symmetrisch en blokmatig is opgebouwd onder één zadeldak. Veel van de oorspronkelijke planindeling en aankleding is intact bewaard gebleven, waardoor de dubbele functie van gemeentehuis én vredegerecht tot op de dag van vandaag duidelijk te zien is.
Gemeentehuis van Dessel (1932)
Het gemeentehuis van Dessel is vanwege de pittoreske opbouw en vrije compositie typerend voor het oeuvre van Jules Taeymans. “De eclectische bouwstijl verenigt hier zowel neobarokke, neorenaissance – als regionale elementen. De vrijstaande ligging van het gemeentehuis aan het plein bestendigt de juxtapositie van ‘gemeentelijke overheid’ versus ‘kerkelijke overheid’, vertaald door de nabijgelegen kerk.”
Twee kassseiwegen
Naast de vier gemeentehuizen zijn ook twee kasseiwegen in de Antwerpse Centrale Kempen voorgedragen voor bescherming als monument. Dit vanwege hun “historische, wetenschappelijke en artistieke erfgoedwaarde”. De twee kasseiwegen, het tracé van de Heide in Retie – Geel en het tracé van de Zanddijk-Grensstraat te Dessel-Retie, dateren in hun huidige vormgeving uit het begin van de twintigste eeuw. Minister Bourgeois:
De vormgeving, het materiaalgebruik en de vakbekwame aanleg verlenen de kasseiwegen een rustiek karakter en een esthetische meerwaarde. Dergelijke kasseiwegen met tonrond profiel zijn zeldzaam geworden in het Vlaamse landschap.
