Couveuse redde al miljoenen kinderen het leven

Volgens de geschiedenisboeken werd op 7 september 1888 in New York de eerste couveusebaby geboren: Edith Eleanor McLean. Hoewel dit onzin lijkt (al voor 1888 werden in Frankrijk te vroeg geboren baby’s in couveuses geplaatst) is dit ‘historische feit’ wel een aardige aanleiding om eens te kijken naar de geschiedenis van het medische apparaat.

Edith Eleanor McLean had het geluk dat haar ouders immigranten waren (waarschijnlijk uit Schotland), want toen ze veel te vroeg geboren werd, werd ze geholpen in een nieuw immigrantenziekenhuis op Ward’s Island in New York. Daar werkte toen net de arts William Champion Demin die gelezen had over pogingen van Franse artsen om met behulp van couveuses de levens van te vroeg geboren kinderen te redden. De arts bouwde speciaal voor de jonge Edith Eleanor McLean een couveuse die verwarmd werd met een warmwaterreservoir van ongeveer vijftig liter. Bij haar geboorte woog Edith slechts 1106 gram, maar dankzij de couveuse wist ze te overleven. Hoe het Edith Eleanor McLean hierna verging is niet bekend.

De eerste couveusebaby was ze eigenlijk niet, maar ze is wel de eerste geregistreerde baby die na haar geboorte in het medische apparaat geplaatst werd.

Uitvinder

Wie de uitvinder is van de couveuse, is niet helemaal duidelijk. In 1857 beschreef de Franse chirurg Louis-Paul Denucé wel een apparaat dat sterk lijkt op de couveuse, maar het zou nog enige tijd duren voor het apparaat in ziekenhuizen gebruikt werd.

Over het algemeen wordt de Fransman Étienne Stéphane Tarnier beschouwd als de geestelijk vader van de couveuse. Hij is waarschijnlijk ook degene die het woord ‘couveuse’ introduceerde.

Rond 1870 werkte deze Tarnier in het Paris Maternité-ziekenhuis. Hij realiseerde zich dat artsen meer konden doen voor te vroeg geboren baby’s dan hen enkel op temperatuur houden. Hij geloofde dat de overlevingskansen van te vroeg geboren baby’s aanzienlijk konden worden vergroot wanneer ze in een geïsoleerde, hygiënische omgeving zouden worden geplaatst en zeer gecontroleerd voeding toegediend zouden krijgen.

In 1881 ontwierp Tarnier prototypes van wat hij later de couveuse zou gaan noemen. Deze vroege versies van de couveuse waren gemaakt van hout en hadden glazen deuren. Ze waren relatief eenvoudig. De vroege couveuses bevatten twee compartimenten. In het onderste deel werd flessen met warm water opgesteld en hierboven bevond zich een ruimte waar de baby rustig kon liggen. Een kleine opening zorgde verder voor de toevoer van zuurstof. De uitvinding was vrij succesvol. In een periode van drie jaar daalde de kindersterfte in het ziekenhuis waar Tarnier werkte dankzij het gebruik van de couveuses met maar liefst 28 procent.

Oude Egyptenaren

Volgens sommige verhalen liet Tarnier zich bij de ontwikkeling van de couveuse overigens inspireren door de oude Egyptenaren, die in hun hiërogliefen al melding maakten van broedmachines voor kuikens. Feit is dat Tarnier bij het bouwen van de couveuses nauw samenwerkte met een pluimveekweker: Odile Martin.

De couveuse heeft sinds eind negentiende eeuw al miljoenen kinderen het leven gered. Bijzonder om bij stil te staan is dat te vroeg geboren baby’s voor de introductie van de couveuse vaak in een pot met veren werden gelegd, in de hoop dat ze zo de eerste kritieke levensfase zouden overleven…