De AR-15, een controversieel semi-automatisch geweer

De AR-15 is een lichtgewicht semi-automatisch geweer dat eind jaren vijftig in Amerika op de markt verscheen en grote gelijkenissen vertoont met de M16. Het wapen kwam in de zomer van 2024 na een aanslag op oud-president Donald Trump weer breed in het nieuws.

Het zelfladende aanvalsgeweer is in de jaren vijftig ontwikkeld door Eugene Stoner, een autodidact die door zijn collega’s liefkozend teddybeer genoemd werd. De marineveteraan had al vroeg een grote fascinatie voor wapens. In zijn garage sleutelde hij in zijn vrije tijd geregeld aan wapens en probeerde verbeteringen aan te brengen. De Amerikaan was duidelijk goed in zijn werk want hij vond een betrekking als hoofdingenieur bij ArmaLite, een bedrijf in Zuid-Californië dat zich bezighoudt met de productie van kleine wapens. Hier ontwierp Stoner uiteindelijk een wapen dat het populairste geweer in Amerika zou worden, en het meest gehate: de AR-15.

The Atlantic omschrijft het controversiële wapen in een achtergrondartikel als volgt:

De AR-15 is voor miljoenen Amerikanen een symbool van het tweede amendement (dat het recht van burgers om wapens te bezitten en te dragen regelt, red.) en voor miljoenen anderen een symbool van een gewelddadige wapencultuur.

De naam van het wapen verwijst naar ArmaLite Rifle en dus niet naar Assault Rifle (aanvalsgeweer), zoals soms wordt gedacht. Dat het wapen relatief licht is (zonder magazijn circa drie kilo) komt doordat Stoner aluminium en kunststof gebruikte, in plaats van hout en staal, materialen die tot die tijd veelvuldig werden gebruikt.

Koude Oorlog

Tijdens de ontwikkeling van het wapen had Stoner het Amerikaanse leger voor ogen. De Koude Oorlog was in volle gang en berichten over de bloedige Vietnamoorlog beheersten het nieuws. De Sovjets hadden al langer een automatische aanvalsgeweer, de AK-47 van de bekende Russisch wapenontwerper Michail Kalasjnikov. De AR-15 kan gezien worden als de Amerikaanse tegenhanger van dit bekende wapen.

Vanaf eind jaren vijftig werd het wapen daadwerkelijk gebruikt door het leger. Dit nadat vuurwapenproducent Colt het patent in handen had gekregen. Dit bedrijf voerde voor de militaire markt enkele aanpassingen door en verkocht de aangepaste versie vervolgens onder de naam M16.

Stoner’s wapen is vandaag de dag echter ook zeer populair onder gewone Amerikanen, onder meer omdat het wapen vrij handzaam is en relatief eenvoudig in gebruik. Daarnaast zorgt een gasbesturingssysteem ervoor dat de gebruiker tijdens het vuren weinig terugslag ervaart. Naar schatting zijn er meer dan twintig miljoen exemplaren in handen van burgers. Het geweer staat hierdoor ook wel bekend als America’s Rifle. Gebruikers kunnen er tot op ongeveer vijfhonderd meter afstand relatief nauwkeurig mee schieten.

Controverse

De civiele versie van het aanvalsgeweer is, anders dan de volautomatische M16, semi-automatisch. Dit houdt in dat de trekker voor ieder schot moet worden overgehaald. Desondanks kunnen met het wapen nog altijd tientallen kogels per minuut afgevuurd worden. Vanaf de jaren tachtig en negentig vonden er steeds vaker schietpartijen plaats waarbij burgers bloedbaden aanrichtten. Vaak gebruikte men hierbij een AR-15. Sinds deze tijd wordt in Amerika gediscussieerd over het controversiële wapen.

Tegenstanders vinden dat de productie en verkoop van semi-automatische wapens voor de commerciële markt verboden moeten worden en verwijzen daarbij naar bijvoorbeeld school-shootings en andere drama’s waarbij het wapen is gebruikt. Het aantal minderjarige slachtoffers van wapengeweld is in Amerika opvallend hoog. Volgens het Center for Disease Control and Prevention zouden tussen 2001 en 2020 bijna zevenentwintigduizend kinderen zijn overleden als gevolg van wapengerelateerd geweld.

Voorstanders vinden dan weer dat het mogelijk moet blijven een semi-automatisch geweer aan te schaffen en verwijzen daarbij fel naar het tweede amendement van de Amerikaanse grondwet. De AR-16 is in de loop der tijd zelfs uitgegroeid tot een symbool van dit amendement.

Wetgeving

De discussie loopt al jaren en blijft de gemoederen bezighouden. Onder president Bill Clinton werd in 1994 de Federal Assault Weapons Ban aangenomen. Deze wet verbood de productie en verkoop van bepaalde semi-automatische wapens. Doel was om het aantal massaschietpartijen en wapengeweld te verminderen. Bepaald was echter dat dit verbod automatisch na tien jaar afliep, tenzij de regeling door het Congres werd verlengd. Dit laatste gebeurde onder druk van de machtige Amerikaanse wapenlobby echter niet, waardoor de verkoop van de semi-automatische wapens sinds 2004 weer is toegestaan.

Na de mislukte moordaanslag op oud-president Donald Trump van 13 juli 2024, uitgevoerd door een burger met een AR-15, laaide de discussie over de halfautomatische wapens opnieuw op. De Amerikaanse president Joe Biden pleitte er voor het wapen nu definitief te verbieden.

Bronnen ▼