Redactie
Op Delpher, de website van de Koninklijke Bibliotheek (KB) met historisch Nederlandse publicaties, zijn sinds dinsdag de transcripties van zesduizend Nederlandstalige kranten uit de zeventiende eeuw doorzoekbaar. Vrijwilligers hebben de krantenartikelen de afgelopen vijf jaar handmatig overgetikt en daarna het resultaat nog eens gecorrigeerd.
“Ruim tweehonderd vrijwilligers hebben de afgelopen vijf jaar zo’n zesduizend kranten, met maar liefst achttien miljoen woorden handmatig overgetikt. Dankzij dit monnikenwerk kunnen gebruikers van Delpher voortaan veel gemakkelijker informatie vinden over bijvoorbeeld wolven of epidemieën in de zeventiende eeuw, en over de vele gevechtshandelingen in binnen- en buitenland. Ook kunnen ze nazoeken welke producten uitgevers, makelaars en kwakzalvers in advertenties aanboden.”
In Nederland worden al vele eeuwen kranten uitgegeven. Zo verscheen de oudste Nederlandstalige krant op 14 juni 1618, de eerste concurrent zag al begin 1619 het licht. De kranten, met vers nieuws uit binnen- en buitenland, waren onmiddellijk een succes. De daaropvolgende jaren rolden nieuwe titels van de pers en de verschijningsregelmaat werd opgevoerd van wekelijks naar uiteindelijk dagelijks.
Gotisch schrift
Al die zeventiende-eeuwse kranten stonden al geruime tijd op Delpher. Tot nu toe waren ze echter niet tot nauwelijks doorzoekbaar. De computertechnologie waarmee de kranten automatisch waren gelezen, kon namelijk niet overweg met de oude schriften waarin de kranten waren gezet: het gotische schrift en later een Romeins schrift dat afwijkt van het moderne. Als gevolg hiervan werden de meeste woorden die gebruikers in de oude kranten zochten, niet gevonden en áls een woord werd gevonden, stond er meestal iets anders in het origineel.
“Mensen kunnen, anders dan de computer, wél overweg met de oude schriften en het archaïsche taalgebruik. Om de toegankelijkheid van de kranten te vergroten, hebben de KB en het Meertens Instituut daarom vijf jaar geleden een crowdsourcingproject opgezet. Op het Meertens Instituut is een speciale applicatie gebouwd, via welke vrijwilligers de tekst handmatig konden transcriberen. Uiteindelijk hebben meer dan tweehonderd vrijwilligers een steentje aan dit enorme karwei bijgedragen.”
Het crowdsourcingproject werd uitgevoerd als samenwerking tussen de KB en het Meertens Instituut, onder leiding van senior-onderzoeker Nicoline van der Sijs.
Ook interessant: Kranten in de Gouden Eeuw
Boek: De krant – Een cultuurgeschiedenis
