Aleksej Broesilov (1853-1926) en het Broesilov-offensief

De naam van Aleksej Broesilov wordt in de geschiedenisboeken vooral vermeld omwille van het naar hem vernoemde Russische offensief dat door veel historici als één van de meest belangrijke maar tegelijkertijd ook één van de meest bloedige wordt beschouwd die tijdens de Eerste Wereldoorlog plaatsgreep. Het verhaal:

Jeugd en begin militaire carrière

De jonge Aleksej werd op 19 augustus 1853 geboren in Tiflis, de vroegere benaming van de huidige Georgische hoofdstad Tbilisi. Op nauwelijks driejarige leeftijd kwam zijn vader aan de gevolgen van tuberculose te overlijden en toen kort daarna ook zijn moeder stierf, stonden zijn oom en tante in voor zijn verdere opvoeding.

In 1867 werd Aleksej toegelaten bij het “Keizerlijk Pupillenkorps”, een op militaire leest geschoeid internaat in Sint-Petersburg waar jongelui werden voorbereid op een officiersloopbaan in het leger. Na zijn opleiding aldaar werd Broesilov in de zomer van 1872 tot vaandrig aangesteld en ingedeeld bij een cavalerieregiment. Twee jaar later had hij het daar al tot 1ste luitenant geschopt en bij gevechten tijdens de Russisch-Turkse oorlog van 1877-1878 wist hij zich meermaals te onderscheiden, hetgeen hem een promotie opleverde tot kapitein.

Verdere loopbaan

In de daaropvolgende jaren klom Broesilov gestaag op in rang. Eind 1883 werd hij aangesteld als docent aan de Keizerlijke Cavalerieschool in Sint-Petersburg, een functie die hij verscheidene jaren bekleedde tot hij in 1902 bij zijn benoeming tot luitenant-generaal zelf het bevel kreeg over de school. In 1912 werd hem het commando toevertrouwd over de XIIde cavaleriedivisie die toen gestationeerd lag in Kiev. Enige tijd later, bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, werd hij benoemd tot commandant van het 8ste leger dat zich in Gallicië, het grensgebied tussen Polen en Oekraïne had ontplooid. In 1915 werd Broesilov door tsaar Nicolaas II gepromoveerd tot generaal-adjudant, in het toenmalig Keizerlijk Russisch leger, een rang te vergelijken met die van een viersterren generaal.

Het Broesilov-offensief

In het voorjaar van 1916 begonnen de Russen op verzoek van Frankrijk aan een offensief tegen de Duitse troepen in de streek rond het Narachmeer, een gebied dat nu tot Wit-Rusland behoort. Hiermee hoopte de Franse maarschalk Joffre dat het Duitse opperbevel extra manschappen naar de bedreigde frontlinie zou sturen waardoor de druk op de Franse troepen rond Verdun aanzienlijk zou afnemen. De operatie pakte echter verkeerd uit. Ondanks hun numeriek overwicht slaagde het Russische leger er niet in de Duitse stellingen te doorbreken en moest het zich na zware verliezen noodgedwongen terugtrekken. Om alsnog de Duitsers te verplichten eenheden aan het westelijk front te onttrekken stelde Broesilov aan tsaar Nicolaas voor om in Centraal-Europa een grootschalig offensief te ontketenen tegen de aldaar gelegerde Oostenrijks-Hongaarse troepen.

Op 4 juni 1916 begonnen veertig Russische infanterie- en vijftien cavaleriedivisies aan hun opmars. Amper vier dagen later kwam het in Oekraïne nabij de stad Lutsk tot een bloedig treffen. Tijdens de gevechten verloren de Oostenrijkers naar schatting een miljoen manschappen en kon aartshertog Jozef Ferdinand die de Oostenrijks-Hongaarse troepen aanvoerde nog net op tijd aan krijgsgevangenschap ontsnappen. Met meer dan een half miljoen gesneuvelde en gewonde soldaten betaalde echter ook Rusland een zware tol aan mensenlevens. De volgende weken sleepten de gevechten zich voort. Tegen september 1916 hadden Broesilovs troepen de Karpaten bereikt waardoor de Duitse legerleiding gedwongen werd eenheden van het westelijk front weg te trekken om het verzwakte Oostenrijks-Hongaars leger te ondersteunen. Broesilovs offensief bloedde uiteindelijk kort daarna dood toen zijn troepen op bevel van hogerhand ingeschakeld werden bij de verdediging van Roemenië.

Een kijk op de gevolgen

Vanuit militair oogpunt bekeken was het Broesilov-offensief op het eerste gezicht een succesvolle operatie. Het vooropgezette doel om de druk op de Franse troepen rond Verdun te verlichten werd immers bereikt. De enorme verliezen aan manschappen maakten dat het Keizerlijk Russisch leger haar slagkracht grotendeels had verloren wat later zou bijdragen tot de val van tsaristisch Rusland.

Een politieke ommezwaai

In mei 1917 werd Broesilov benoemd tot opperbevelhebber van de Russische strijdkrachten. Toen de Bolsjewieken kort daarna aan de macht kwamen belette hem dit niet zich bij hen aan te sluiten en de daaropvolgende jaren een prominente rol te spelen bij de oprichting en uitbouw van het Rode Leger.

Broesilov kwam op 17 maart 1926 op 72-jarige leeftijd in zijn woonst te Moskou te overlijden. Meer dan tachtig jaar later, in november 2007, werd in Sint-Petersburg een vier meter hoog bronzen standbeeld onthuld met de beeltenis van Aleksej Broesilov. Het kunstwerk dat op een granieten sokkel rust is een realisatie van de beeldhouwer Y.Y. Neiman naar een ontwerp van architect S.P. Odnovalov.

Ook interessant: ‘Over de top gaan’ (in de Eerste Wereldoorlog)
Overzicht van boeken over de Eerste Wereldoorlog