Alexander II van Rusland (1818-1881) - Tsaar

Alexander II van Rusland, Russische tsaar uit het Huis Romanov. Regeerde van 1855 tot 1881. Werd het slachtoffer van een moordaanslag.

Alexander II van Rusland werd op 29 april 1818 geboren in Moskou onder de naam Aleksandr Nikolajevitsj. Dit als eerste kind van Nicolaas I van Rusland en Charlotte van Pruisen. Toen hij geboren werd was zijn oom Alexander I van Rusland de tsaar van het Russische Rijk. Toen deze in in 1825 overleed, volgde zijn vader Nicolaas I hem op en werd Alexander troonopvolger.

Hij werd vanaf 1826 opgevoed door de dichter Vasili Zjoekovski en werd al vroeg ingewijd in staatszaken. In 1841 trouwde hij met prinses Marie van Hessen-Darmstadt. Zij heette vanaf dat moment Marie Alexandrovna van Rusland. Uit dit huwelijk werden zes zonen en twee dochters geboren.

Hervormingen

In 1848 reisde hij naar Wenen en Berlijn waar hij voor zijn vader diplomatieke onderhandelingen voerde. Nadat zijn vader overleed volgde hij deze op 2 maart 1855 op als tsaar. Rusland was op dat moment verwikkeld in de Krimoorlog (1853-1856.). Vrij snel na de troonsbestijging van Alexander II van Rusland begonnen de vredesonderhandelingen die uiteindelijk tot de Vrede van Parijs zouden leiden (1856). Het werd Rusland hierdoor verboden oorlogshavens te bouwen aan de gedemilitariseerde Zwarte Zee. Daarnaast verloor het land onder meer haar grip op de Donauvorstendommen Walachije en Moldavië.

Alexander II voerde in eigen land verschillende hervormingen door. Zo schafte hij de lijfeigenschap van boeren af (1861) en verzachtte hij het regime in Polen. De Tweede Poolse opstand (1863) liet hij echter hardhandig neerslaan. Door het afschaffen van de lijfeigenschap staat hij in Rusland ook wel bekend als de “bevrijder van Rusland”. Tsaar Alexander II matigde verder de perscensuur, verkortte de dienstplicht en gaf hij verschillende delen van het rijk het recht op zelfbestuur door het instellen van zogenaamde zemstvo’s. Dit laatste als concessie aan de liberaalgezinden.

Na de Tweede Poolse opstand begon hij een behoudender politiek te voeren en verving hij liberale ministers door reactionaire.

Buitenlandse politiek

De buitenlandse politiek werd van 1856 tit 1882 geleid door Alexander Gortsjakov. De relatie met Pruisen werd goed nadat Bismarck te hulp was geschoten tijdens de Poolse opstand. Onder Alexander’s bewind werden in Azië de chanaten (vorstendommen geregeerd door een chan) Boechara, Chiva en Kokand veroverd. De Russen drongen uiteindelijk door tot in Afghanistan en veroverden het Amoergebied op China. Tijdens de Pruisisch-Oostenrijkse oorlog (1866) bleef Rusland neutraal.

Aanslag op tsaar Alexander II van Rusland

Moordaanslag

Vanaf 1860 vonden er steeds vaker aanslagen van nihilisten plaats. Deze streden voor meer onafhankelijkheid van het individu en voor nog meer democratische hervormingen. Alexander II liet de politiediensten hard optreden tegen deze nihilisten. Aan de andere kant kwam hij de Russen die meer hervormingen wilden tegemoet. Hij liet zijn minister Mikhail Loris-Melikov een grondwet ontwerpen met vertegenwoordiging van de zemstvo’s bij de regering. Op de dag waarop de tsaar dit plan goedkeurde, 13 maart 1881, werd hij hij het slachtoffer van een bomaanslag.

Hij werd als tsaar opgevolgd door zijn zoon Alexander III van Rusland.

Lees ook: Seks, macht en wellust bij de Romanovs
Boek: De Romanovs – 1613-1918