Intelligentsia – Betekenis en herkomst van de term

De term intelligentsia is nauw verbonden met de Russische geschiedenis. Wat betekent dit woord eigenlijk? En waar komt dit historische begrip vandaan?

Betekenis van de term intelligentsia

Het begrip intelligentsia betekent ‘een groep van intellectuelen’, of…

…de klasse der intellectuelen

Dit woord ontstond rond 1860 in Rusland. De intelligentsia was oorspronkelijk de aanduiding van een groep Russische intellectuelen die zich verzette tegen het tsarenrijk. Later kreeg intelligentsia, ook in tal van landen buiten Rusland, de betekenis van een groep intellectuelen in het algemeen. Het betreft dan met name mensen met creatieve functies op een hoger kennisniveau in de politiek, cultuur of sociale sector: hoogleraren, journalisten, filosofen, wetenschappers en kunstenaars.

Later, tijdens de Sovjetperiode, kwam er in de Sovjet-Unie een vergelijkbare term in zwang om de bovenlaag van de samenleving mee aan te duiden, namelijk nomenklatoera. Deze Russische term, номенклатура, is afgeleid van het Latijnse woord nomenclatura en betekent ‘namenlijst’. Het begrip kreeg mondiaal bekendheid door het werk Nomenklatoera: De heersende klasse van de Sovjet-Unie (1970) van de Russische dissident Michail Sergejevitsj Voslenski (1920-1997). Met deze term duidde hij de kleine communistische bestuurlijke elite aan van de Sovjet-Unie en andere Oostbloklanden, die de bevolking tijdens de Koude Oorlog in zijn greep hield.

Bronnen ▼