Het Dordrechts Museum heeft vorig jaar twee Amerikaanse portretten van kunstenaar en kunstcriticus Jan Veth teruggevonden. Naar de werken, tussen 1909 en 1911 in New York geschilderd, was lang gezocht. Inmiddels zijn de stukken gerestaureerd. Binnenkort zijn ze te zien in de tentoonstelling Het oog van Jan Veth. Schilder en criticus rond 1900.
Op de twee aangekochte werken is het echtpaar Schniewind-Greeff te zien.
De in Dordrecht geboren Jan Veth (1864-1925) was schilder, graveur, schrijver, criticus en kunsthistoricus. Als portrettist en invloedrijk schrijver van kunstkritieken begaf hij zich in het hart van de Hollandse kunstwereld. Jan Veth ontwikkelde zich als één van de meest gewilde portretschilders van zijn tijd, die zijn modellen met uiterste precisie vastlegde. Veth legde een groot aantal tijdgenoten van naam en faam vast op het doek maar maakte in zijn vrije tijd ook innemende schilderijen van ‘onbekende’ Nederlanders. Ook in het buitenland maakte hij naam. Veth reisde voor opdrachten veel naar Duitsland. Uiteindelijk werd hij zelfs via zijn Duitse connecties uitgenodigd om in Amerika portretten te schilderen.
Amerika
Eind oktober 1909 vertrok de kunstenaar voor het eerst met de Holland-Amerika Lijn richting de Verenigde Staten. Hij bleef daar vier maanden en schilderde portretten van (voornamelijk) Duitse migranten. Het echtpaar Schniewind behoorde tot die kring. Veth schilderde Helen Schniewind-Greeff tijdens deze eerste reis. Haar echtgenoot Henry Schniewind werd tijdens een tweede bezoek, een jaar later, geportretteerd. De portretten zijn volgens het Dordrechts Museum vlotter geschilderd dan Veth gewoon was te doen. Waar hij in Europa de tijd nam om – in zijn eigen woorden – ‘het blijvende in een persoon uit te drukken’, moest hij in New York snel doorwerken.
“Dat hoge werktempo is terug te zien in de opzet van de schilderijen, de snelle penseelstreken en grof uitgewerkte gelaatsuitdrukkingen. Na de restauratie werd deze snelle werkwijze nog beter zichtbaar.”
De twee portretten doken vorig jaar op bij een kleine Amerikaanse veiling en werden dus aangekocht door het Dordrechts Museum. Hoeveel er voor is betaald is niet bekendgemaakt. Na aankomst in Dordrecht zijn zowel de schilderijen als de originele lijsten gerestaureerd. De doeken verkeerden niet in optimale conditie. Het verouderde vernis was erg donker geworden en bij restauraties in het verleden waren schades aan de verf grootschalig overgeschilderd. Restaurator Lidwien Speleers:
‘De verf is op veel plaatsen beschadigd tot op de witte grondlaag. Bij de vernisafname en verwijdering van de overschilderingen kwamen niet alleen deze schades naar boven maar werden ook de oorspronkelijke koele tonen weer zichtbaar. Ook de vlugge toets en de schetsmatige opzet van de portretten werden duidelijker’.
De restaurator retoucheerde de beschadigde delen en bracht een nieuwe vernislaag aan.
De tentoonstelling Het oog van Jan Veth. Schilder en criticus rond 1900 is te bezoeken vanaf 18 februari 2023
