In het voorjaar van 1945 kwam een Amerikaanse officier en historicus in het woonhuis van Heinrich Himmler (1900-1945) in Gmund am Tegernsee – ten zuiden van München – twee Amerikaanse soldaten tegen die een map met privédocumenten in het huis hadden gevonden. Van een van beide soldaten kocht hij de map, die brieven en dagboeken bleek te bevatten van de familie Himmler. In 1959 publiceerde de officier, Werner Tom Angress (1920-2010) met zijn college Bradley F. Smith, hierover een artikel.
Gebrek aan nieuwsgierigheid
Heinrich Himmer en Marga Siegroth ontmoetten elkaar op 18 september 1927 in de trein tussen Berchtesgaden en München. Marga had in Berchtesgaden vakantie gevierd, Heinrich was in dezelfde plaats geweest voor zijn werk. Heinrich voelde zich meteen aangetrokken tot Marga, die volledig aan zijn vrouwenideaal voldeed met haar blonde haar en blauwe ogen. Maar ook hun opvattingen stemden overeen: ze hadden beide een hekel aan democratie, Joden (‘dat Jodentuig’) en leidden aan mensenverachting (‘wat zijn de mensen toch slecht en gemeen’).
De briefwisseling van het stel in de jaren 1927-1945 begin heel gewoontjes en onschuldig. De oorlog klonk in veel brieven maar vaagjes door. De brieven maken een normale, alledaagse indruk, aldus de redacteuren:
“Niets wijst erop dat de Heinrich Himmler van 1927 zich tot massamoordenaar zou ontwikkelen: twee eerder eenvoudige mensen, een partijfunctionaris van de NSDAP en een gescheiden verpleegster leren elkaar aan het eind van de jaren twintig kennen en betuigen elkaar in een groot aantal brieven hun liefde; ze trouwen, vullen Heinrichs salaris aan met de verkoop van producten van eigen tuin en erf, krijgen een kind en nemen later nog een pleegkind in huis (…). In de loop van de tijd worden de brieven nuchterder van toon, de man maakt carrière, de echtgenoten wisselen alledaagse zorgen uit, bellen elkaar vrijwel dagelijks, ook als de man allang een minnares heeft en bij haar twee kinderen.” (9)
Toch ontbrak er iets opvallends in de brieven die vice versa gingen. De liefdesuitingen in de brieven waren altijd stereotiepe herhalingen van dezelfde woordjes en de briefinhoud getuigde niet van diepe belangstelling voor elkaar:
“Heinrich noch Marga heeft echt belangstelling voor de ander. Ze stellen elkaar geen vragen over wat ze zoal doen, en ook niet over elkaars familie, hun verleden of de verlangens van de ander (…) Van beide kanten is sprake van een volkomen gebrek aan nieuwsgierigheid en empathie.” (11)
Eensgezind
De brieven laten zien dat Heinrich Himmler vanaf 1924, toen hij zich bij de NSDAP aansloot, nog maar een levensdoel had: de nationaalsocialistische beweging moest tot een succes gemaakt worden door in heel Duitsland hierover te spreken en structuren en netwerken op te zetten die de verwezenlijking van dat doel zouden bevorderen. Voorts blijkt uit de brieven hoe eensgezind Heinrich en Marga waren in hun antisemitisme, racisme, oorlogsenthousiasme en onvoorwaardelijke geloof in Adolf Hitler.
De correspondentie in het boek is interessant en behapbaar, doordat de redacteuren met de nodige regelmaat contextuele uitweidingen tussen de afzonderlijke brieven plaatsen, waardoor de afzonderlijke brieven in het juiste perspectief gelezen en begrepen kunnen worden.
Stoute man
Hieronder vindt u een aantal brief- en dagboekfragmenten uit het boek.
27 juni 1928, München, brief van Heinrich:
Allerliefste snoesje! Jouw stoute man verdient wraak hij heeft gisteren niet geschreven, maar vandaag wel rijexamen gedaan en ondanks zijn ‘fabelachtige’ kennis is hij geslaagd. Mogen krijg ik mijn rijbewijs en kunnen we er dus in onze auto op uit. (…) Kus aan jou mijn lieve vrouw en van mij jouw ‘stoute’ man.’ (92)
26 januari 1932, Berchtesgaden, brief van Heinrich:
‘Ik moet je toch gauw uit ons Berchtesgaden een paar regels schrijven. Het is nu 1/2 10u. Was al om 7 1/4u wakker en kon niet mer slapen, maar ben nog blijven liggen. Bad genomen, geschoren en aangekleed. De hotelkamers zijn verwarmd – Heerlijk! Nu dadelijk met de anderen (Röhm, Seidl, Reiner, Eberstein, Hühnlein en Waldeck) ontbijten. Gisteren kwamen w onderweg Hitler tegen en hebben we koffie met hem gedronken aan de Chiemsee. (…) On 11u rijden we naar H.[itler] op de Obersalzberg (Röhm en ik) en zullen waarschijnlijk de hele middag bij hem blijven.’ (153,154)
3 juli 1938, dagboek Marga:
‘Vandaag ben ik 10 jaar getrouwd. H. is op reis, belde wel op. Ondanks het huwelijksgeluk, heb ik wat het huwelijk betreft toch veel moeten missen. Want H. is er bijna nooit, hij kent alleen maar werk.’ (178)
‘Mijn ouders hebben er nog een groot stuk tuin bij gekocht. Achter de kas omhoog tot achter het bos en het grote weiland ernaast. Het hek binnen de grote tuin hebben de gevangenen verplaatst. Als het vrede i, krijgen we vast een landgoed in het oosten. Het landgoed zal ons dan meer gld opleveren, zodat we het huis in Gmund kunnen laten verbouwen. Zodat de gangen lichter worden en de kamers groter. Haus Lindenfycht zal immers ooit van mij zijn. In vredestijd zullen we ook in het ministerie van Buitenlandse Zaken gaan wonen. Misschien krijgen we ook nog een huis op de Obersalzberg. Ja, was het maar alvast vrede, maar dat zal nog lang, heel lang duren (2,3 jaar).’ (270)
Boek: Heinrich Himmler prive – Katrin Himmler & Michael Wildt
Bekijk dit boek bij:
