De collectie van het Tabaksmuseum in Groningen

Bij Christie’s in Amsterdam wordt aankomende dinsdag en woensdag een historische collectie rookwaren geveild. De stukken zijn afkomstig uit de collectie van het Niemeyer Tabaksmuseum in Groningen, dat op 1 januari de deuren sloot.

Het Tabaksmuseum sloot de deuren omdat er, door bezuinigingen van tabaksfabrikant Niemeijer, onvoldoende geld was om het museum in stand te houden.

Voorafgaand aan de veiling hadden culturele instellingen de mogelijkheid om stukken uit de collectie van het Groningse museum te kopen. Museum het Pijpenkabinet uit Amsterdam maakte van die mogelijkheid gebruik. Eerder deze week werd bekend dat dit museum ongeveer vierhonderd stukken uit de collectie heeft opgekocht. Volgens het Amsterdamse museum blijft hiermee de kern van het Tabaksmuseum in stand.

Niemeyer Tabaksmuseum

Het Tabaksmuseum werd eind jaren vijftig opgericht op initiatief van de Tabaksfirma Theodorus Niemeyer B.V. Het bedrijf, sinds 1819 jarenlang een belangrijke promotor van het Groningse culturele leven, had de privéverzameling van G.A. Brongers overgenomen en aangevuld met eigen stukken. In 1968 schonk Niemeyer het middeleeuwse ‘Gotische Huis’ in de Brugstraat aan de gemeente Groningen om in een vleugel van het gerestaureerde pand het Tabaksmuseum te huisvesten.

In de loop van de jaren werd de collectie regelmatig uitgebreid en vervolmaakt. Een reizende tentoonstelling, samengesteld door toenmalig conservator T. Helperi Kimm, was onder meer te zien in Bremen, Parijs, en Wenen.

De afgelopen jaren exposeerde het museum de British American Tobacco / Niemeyer bedrijfscollectie, die de geschiedenis van het tabaksgebruik toonde vanaf de ontdekking in Amerika in de vijftiende eeuw tot nu toe.

Veiling

Bij Christie’s gaan dinsdag en woensdag ruim 250 rook-gerelateerde objecten onder de hamer. Er kan onder meer geboden worden op twee aardewerken mensfiguurtjes die dateren uit het begin van de jaartelling. Het gaat om beeld van een Nayarit man en zijn vrouw die beiden op een tweepotige stoel zitten. De man heeft een pijp of sigaar in zijn mond. De beeldjes zijn afkomstig uit Nayarit, een deelstaat in het westen van Mexico die bekend staat als een van de oudste tabaksregio’s. De beeldjes moeten gezamenlijk tussen de 4000 en 6000 euro opbrengen.

Ook geveild worden vijf pre-Columbiaanse pijpen van terracotta en zwarte steen. Op één van deze pijpen is het hoofd te zien van Tlaloc, de Tolteekse god van de regen en het bloed aan wie vele kinderen geofferd werden.

Verder kan er onder meer geboden worden op vijf boeken over tabak. Deze boeken dateren uit de periode 1574-1658. Enkele andere hoogtepunten uit de catalogus zijn een Indiaanse vredespijp met de inscriptie Chief Stinking Bears Peace Pipe, een verzameling van vijf parelmoeren tabaksdoosdeksels uit de zeventiende en achttiende eeuw en een achttiende-eeuwse Franse tabakspot.

Boek: Tobacco, its history, varieties, culture
Boek: Mannen, vrouwen en de cultuur van het roken