Contrapposto – Begrip uit de beeldende kunst

Contrapposto is een begrip uit de beeldende kunst en betekent letterlijk ’tegenpose’. Bij deze opzet worden menselijke figuren zo neergezet dat het gewicht op één been rust waardoor, afhankelijk van het standbeen, de linker- of rechterzijde van het lichaam wat naar voren komt.

In de zogeheten archaïsche periode (ca. 800-480 v. Chr.) waren de beelden van de oude Grieken nog vrij statisch. De figuren stonden wat stijf, recht overheid, en het gewicht werd gelijk verdeeld over beide benen. Hierdoor ontstonden beelden die anatomisch eigenlijk niet klopten.

Met de contrapposto die rond de vroege vijfde eeuw voor Christus werd geïntroduceerd veranderde dit. Beelden oogden vanaf dat moment veel meer ontspannen en beeldhouwers konden meer vloeiende lichaamslijnen creëren, wat de expressieve mogelijkheden aanzienlijk vergrootte. Door de figuren afwisselend op een van de benen te laten leunen en een kleine wending te geven aan schouders en hoofd, ontstonden als het ware twee lichaamshelften. De contrapposto-beelden zijn ook anatomisch correcter dan de eerdere beelden.

Voorbeelden

Het vroegst bekende contrapposto-beeld uit de klassieke oudheid is de Kritios-jongen (circa 480 v.Chr.). Het been van deze jongen is licht gebogen, maar zijn torso staat nog vrijwel rechtop. Hierna ontwikkelde de techniek zich snel. Zo maakte de beroemde beeldhouwer Praxiteles in de vierde eeuw voor Christus bijvoorbeeld de Hermes en het kind Dionysus waarbij de contrapposto al voltooid lijkt.

Bronnen ▼