De 102.000 Namen - Namen vermoorde Joden, Sinti en Roma

Herinneringscentrum Kamp Westerbork heeft een bijzonder boek uitgebracht: De 102.000 Namen, met daarin de namen van alle Joden, Sinti en Roma die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Nederland werden weggevoerd en vermoord. De eerste exemplaren van het monumentale boek zijn vrijdag uitgereikt aan enkele kampoverlevenden en nabestaanden van Holocaustslachtoffers.

Van honderden Joden die uit kamp Westerbork zijn gedeporteerd, klopte het officiële verhaal niet. Ze waren nooit doodverklaard, werden vermist of bleken toch nog in leven. Dit ontdekten medewerkers van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork toen ze in een database informatie de gedeporteerden gingen combineren. Eens in de vijf jaar worden de namen voorgelezen van alle 102.000 uit Nederland gedeporteerde en vermoorde Joden. In 2005 werden de namen voor het eerst gelezen. Directeur Dirk Mulder weet nog hoeveel reacties er na het lezen binnenkwamen:

Toen beseften we dat onze lijst te veel gebreken bevatte.

Monument van de 102.000 stenen in voormalig Kamp Westerbork, ter herinnering aan de 102.000 Joden en enkele honderden Roma en Sinti die van Westerbork naar de vernietigingskampen werden gebracht – Foto: CC/Onderwijsgek

Vanaf dat moment is gewerkt aan het verbeteren van de informatie. Het resultaat is een herzien boek met alle namen van de slachtoffers van de deportaties. Naast de nieuwe namen zijn ook verbeteringen aangebracht in de bestaande slachtofferlijsten. In samenwerking met het Digitaal Joods Monument van het Joods Historisch Museum is een belangrijk deel van de gezamenlijke gegevens gecontroleerd. Vrijwilligers deden onderzoek in archieven, waardoor in duizenden namen spelling van plaatsen en namen, maar ook data zijn aangepast. Herinneringscentrum Kamp Westerbork:

Maar ook na het verschijnen van ‘De 102.000 Namen’ zullen correcties noodzakelijk zijn. Het boek is dus niet af, maar wordt, door de mogelijkheid om zelf de correcties toe te voegen, een levend monument.

Het onderzoeksproject, dat maar liefst vijftien jaar heeft geduurd, werd geleid door José Martin:

Ook zoveel jaar na het einde van de oorlog zijn er nog steeds heel veel vragen, eigenlijk steeds meer. Terwijl je toch zou denken dat alles zo langzamerhand toch wel bekend is. Maar wij denken vanuit onze tijd, met computers, snelle verbindingen en gedigitaliseerde archieven.

Expositie

Gelijktijdig met de boekpresentatie is in het Herinneringscentrum de expositie De Namen van de Amsterdamse kunstenaar Bart Domburg geopend. Domburg schreef voor deze expositie met fineliner de 102.000 namen van de slachtoffers op 29 vellen van 150 bij 280 centimeter om zo het “abstracte en anonieme getal 102.000 te visualiseren”. Bart Domburg: