Derde Rijk (1933-1945) – Aanduiding voor nazi-Duitsland

Wanneer gesproken wordt over nazi-Duitsland wordt ook het begrip Derde Rijk vaak gebruikt. Zelf spraken de nazi’s soms ook van het Drittes Reich. Waarom gebruikte men deze aanduiding? En wat waren dan het Eerste en Tweede Rijk?

De officiële benaming voor het Duitsland onder de nazi’s luidde Deutsches Reich en vanaf 1943 het Großdeutsches Reich. Met name in de media werd echter ook vaak het begrip Derde Rijk gehanteerd. Dit rijk zou volgens de nazi’s maar liefst duizend jaar moeten duren, waardoor ook wel gesproken werd van het Duizendjarig Rijk. Ook vóór 1933 was de aanduiding al populair onder nationaal-socialisten. Dit onder meer dankzij een publicatie van de Duitse cultuurhistoricus en schrijver Arthur Moeller van den Bruck. In 1923 publiceerde hij het boek Das Dritte Reich. Hierin probeerde Moeller van den Bruck nationalisme en socialisme met elkaar te verbinden en pleitte hij voor een nieuw Duitsland, dat onder leiding moest staan van een sterke Führer. De auteur leende de benaming Derde Rijk op zijn beurt overigens weer van Joachim di Fiore, een Italiaans mysticus en theoloog die in de twaalfde eeuw met een eigen theorie over de Bijbelse eindtijd kwam. Hij verdeelde de geschiedenis in drie grote tijdperken. Tijdens een zogenaamd derde wereldrijk zou de mensheid dankzij de openbaring van de Heilig Geest volgens hem het hemelse Jeruzalem bereiken.

Verbod op het gebruik van ‘Derde Rijk’

Adolf Hitler probeerde na verloop van tijd overigens een einde te maken aan het gebruik van de benaming Derde Rijk. Hij vaardigde zelfs twee keer een edict uit waarin hij de media opriep het gebruik te stoppen. Dit zou onder meer te maken hebben gehad met het feit dat er na 1942 door sommige critici gepleit werd voor een Vierde Rijk, één zonder Adolf Hitler.

Eerste en Tweede Rijk

Dat gesproken werd van een derde rijk heeft alles met de geschiedenis te maken. De Duitsers beschouwden het middeleeuwse Heilige Roomse Rijk namelijk als Eerste Rijk en het Duitse keizerrijk onder de Hohenzollerns (1871-1918) als Tweede Rijk.

Overzicht van boeken over de Tweede Wereldoorlog