El Dorado / eldorado – Een mythisch goudland

De term El Dorado of eldorado duidt op een paradijselijk oord, waar het goed toeven is. Wat is de herkomst van dit begrip?

El Dorado is een niet bestaand land, dat volgens de overlevering ergens op het Zuid-Amerikaanse continent zou liggen. In het land is volop goud te vinden. Geschreven zonder hoofdletter en aan elkaar vast, betekent eldorado zoiets als ‘paradijs’, ‘droomland’ of ‘ideale wereld’. Iemand die zijn eldorado heeft gevonden, leeft in een perfecte wereld. Gelijksoortige benamingen van paradijselijke oorden zijn utopia of luilekkerland: perfecte werelden waar het leven een en al zonneschijn is.

Herkomst van El Dorado

Letterlijk betekent El Dorado ‘De vergulde man’ ofwel: ‘De man van goud’. De overlevering gaat terug tot de tijd van de Spaanse conquistadores, die in de zestiende eeuw in het huidige Colombia waren om dat gebied te koloniseren. Daar zouden ze van een lokale indiaan gehoord hebben dat er een belangrijke persoon, bestrooid met goudpoeder, in het meer van Guatavita, werd ingewijd. Deze persoon was ‘El Dorado’, ofwel: De vergulde man.

De mythe is afkomstig van de Spaanse conquistador Gonzalo Jiménez de Quesada (1509-1579), tevens de stichter van Bogota, die in het gebied voor het eerst in contact kwam met de Muisca’s, naast de Inca’s, Maya’s en Azteken een van de grote toenmalige beschavingen in Amerika.

Feitelijk is El Dorado geen landsnaam, maar een persoonsnaam. De Muisca’s wijdden een belangrijk persoon, met goudpoeder, in een rivier in. Quesada was hiervan getuige. Het inwijdingsritueel is later beschreven door chroniqueur Juan Rodríguez Freyle (1566-1642), in 1636:

Verder schreef Freyle in zijn kroniek over ‘de verloren stad van goud’:

Hij was niet de eerste die El Dorado zocht, want de jonge Duitse conquistador Ambrosius Ehinger (1500-1533) ging hem, met een groep van zo’n tweehonderd man, in 1529 voor.

Tot in de achttiende eeuw bleven ontdekkingsreizigers op zoek gaan naar het mythische eldorado, maar zonder succes. Geheel mythisch is het verhaal overigens niet, want nieuwe leiders van de Muisca stam werden, zo blijkt uit onderzoek volgens de BBC, inderdaad op het Meer van Guatavita ingewijd met goudpoeder, waarbij stamleden verder ook gouden voorwerpen in het meer gooiden. Voor de Muisca was goud hierbij geen waardevol edelmetaal, maar niet meer dan een offergave.

Taal

Los van de mythe komen we het begrip eldorado vandaag de dag nog geregeld tegen in de taal. Wanneer iemand een geweldige vakantie heeft gehad, kan deze bijvoorbeeld zeggen dat het ter plekke “een waar eldorado” was. Verder kennen veel mensen het begrip dankzij een populair bordspel, getiteld De Zoektocht naar El Dorado. In het spel moeten de deelnemers, net als in de geschiedenis, op zoek gaan naar een stad van goud.

Bronnen ▼