Erepenning voor menslievend hulpbetoon (CC0 - Defensie)
De ‘Erepenning voor menslievend hulpbetoon’ is een Nederlandse onderscheiding die wordt toegekend aan personen die in gevaarlijke situaties bijzondere moed, menslievendheid en heldhaftig gedrag hebben getoond in het redden of proberen te redden van medemensen. De onderscheiding wordt jaarlijks ongeveer tien tot vijftien keer uitgereikt.
Erepenning voor menslievend hulpbetoon – Gouden variant (CC BY-SA 3.0 – Robert Prummel – wiki)De ‘Erepenning voor menslievend hulpbetoon’ is de oudste civiele onderscheiding in Nederland voor dappere daden die zijn verricht buiten militaire strijdsituaties. Er bestaat een bronzen, zilveren en gouden uitvoering. De penning werd in 1822 officieel ingesteld door koning Willem I en was speciaal bedoeld voor hen…
“…die een menschlievende daad hebben verricht, welke kenmerken draagt van moed, beleid en zelfopoffering.”
Directe aanleiding voor instelling van de erepenning was de redding van een militair uit een diepe waterput in de citadel van Doornik. Omdat die redding niet plaatsvond tijdens militaire gevechten vond de koning de Militaire Willems-Orde niet geschikt om deze daad te belonen. Daarom kwam er een nieuwe onderscheiding. Aanvankelijk werd deze vooral uitgereikt aan leden van reddingsmaatschappijen die hulp hadden geboden aan zeelieden die in de problemen kwamen. Hierdoor kwam de penning ook wel bekend te staan als de ‘Reddingsmedaille’.
Ook artsen die patiënten verpleegden die leden aan levensgevaarlijke ziekten zoals cholera werden in de beginperiode soms beloond met de erepenning.
Uitreiking van de Erepenning voor menslievend hulpbetoon aan kapitein b.d. Henk Struijs die in 2006 een familiedrama wist te voorkomen (CC0 – Defensie – wiki)
Uiterlijk
De penning wijzigde enkele keren van uiterlijk. Tot 1898 was sprake van een legpenning. De huidige onderscheiding bestaat uit een koninklijke kroon met daaronder een ovale draagpenning van zes centimeter hoog, met daarop een afbeelding van een staande vrouw met twee jonge kinderen aan haar voeten en een baby op haar arm. Rondom dit “beeld der naastenliefde” staan de woorden “Voor Menschlievend Hulpbetoon”. En op de achterzijde staat “De Koning aan…” waaronder steeds de naam van de ontvanger wordt gegraveerd.
Voorstellen voor verlening van de penning worden beoordeeld door het Kapittel voor de Civiele Orden, dat hierna de minister adviseert.
Enkele ontvangers van de erepenning
Zeeredder Janus Kuiper met decoraties, 1915Janus Kuiper (1888) – Zeeman uit Den Helder die achtentwintig jaar lang op een reddingsboot voer en in die periode volgens een krantenbericht uit 1925 maar liefst 296 mensen het leven redde. Andere bronnen spreken zelfs van meer dan vierhonderd reddingen.
W. Symor, alias Pa Sem (1993) – Redde een tienjarige jongen genaamd Reinaldo uit de brandende puinhopen van de Amsterdamse Bijlmerflat nadat daar een Boeing 747 was neergestort.
Luba Fredrick-Tryszynska (1995) – Poolse-Joodse verpleegster die tijdens de Tweede Wereldoorlog een groep kinderen in Bergen-Belsen voor de dood behoedde. Onder meer door met veel bluf voedsel voor de groep te ritselen.
F. van Schoote (2014) – Voormalig beroepsofficier bij de Koninklijke Marine die bij een familiedrama in Reuver met gevaar voor eigen leven een vrouw redde nadat zij door haar echtgenoot was neergeschoten. De schutter was nog in de buurt en probeerde de man te raken. Schoote werd gered doordat het wapen weigerde.
Geert-Jan de Maat (2022) – Redde zijn buurvrouw die in haar tuin in een vier meter diep zinkgat terecht was gekomen. De Maat kroop met gevaar voor eigen leven het gat in, groef zand weg en knipte hierna een tuinslag af die hij bij de mond van zijn buurvrouw hield zodat ze kon blijven ademen. De vrouw bleef hierdoor in leven en werd hierna door de hulpdiensten uit haar benarde positie bevrijd.
Rinke Terpstra (2023) – Postuum overhandiging aan diens kinderen. Tijdens een tramaanslag in Utrecht trok de 49-jarige Terpstra in 2019 aan de noodrem. Hierdoor kwam de tram tot stilstand en konden meerdere inzittenden ontsnappen. Terwijl hij zelf probeerde te vluchten liet hij vijf mensen voorgaan. Hierna werd hij in zijn rug geschoten. Terpstra overleed aan zijn verwondingen.
Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen gratis toegankelijk maken. Steun ons werk
