Ferdinand Cheval, de postbode die een paleis bouwde

De Franse postbode Ferdinand Cheval struikelde in het voorjaar van 1879 over een steen. De kleine gebeurtenis had grote gevolgen. Cheval vond de vorm van de steen waarover hij viel nogal bijzonder en nam hem mee naar huis. Kort hierna keerde hij terug naar de plaats van de struikeling en verzamelde meer stenen. Maar liefst 33 jaar werkte de postbode hierna in zijn vrije tijd aan de bouw van zijn eigen fantasiepaleis.

Het Palais idéal in Hauterives, een plaatsje in het zuidoosten van Frankrijk, is als kunstwerk moeilijk te duiden. Het bijzondere bouwwerk ontsproot dan ook volledig aan de fantasie van autodidact Ferdinand Cheval. Erg bereisd was de Fransman niet, hij liep eigenlijk alleen zijn dagelijkse postronde van Hauterives naar Tersanne. In zijn paleis zijn toch elementen van kunststijlen van over de hele wereld terug te vinden. De postbode liet zich onder meer inspireren door afbeeldingen die hij aantrof op ansichtkaarten die hij moest bezorgen. En daarnaast bracht het tijdschrift Le Magasin Pittoresque hem op ideeën. Hierin stonden allerlei afbeeldingen uit verre oorden.

Het bijzondere sprookjespaleis – gebouwd met kalk, mortel, cement en natuurlijk de stenen die Cheval tijdens zijn rondes verzamelde – verrees in de moestuin van de postbode. Het bouwwerk is 12 meter hoog en 26 meter lang en werd in 1912 voltooid. Bezoekers kunnen het paleis zowel van buiten als binnen bewonderen. De steen waarover Cheval in 1879 struikelde, de zogeheten ‘steen des aanstoots’, is er ook nog te zien, tussen een door Cheval nagebouwde ‘Arabische moskee’ en een ‘hindoetempel’. Verder herbergt het paleis onder meer een Egyptisch graf, middeleeuws kasteel en een Zwitserse chalet en verder zijn er talloze mythologische wezens, dieren en monsters waaraan bezoekers zich kunnen vergapen.

‘Mijn categorie’

Naar eigen zeggen droomde Cheval in 1864 ooit over een gigantisch rotspaleis en vormde die droom mede de inspiratie voor zijn project. In een brief aan een regionale archivaris legde de postbode ooit uit waarom hij het paleis bouwde:

“Als boerenzoon wil ik leven en sterven om te laten zien dat er in mijn categorie ook begaafde mannen met energie zijn.”

Mausoleum

Ferdinand Cheval wilde eigenlijk samen met zijn vrouw in zijn paleis begraven worden, maar daarvoor verleenden de Franse autoriteiten geen toestemming. Op de openbare begraafplaats in Hauterives bouwde hij daarom zijn eigen mausoleum. Dit kostte hem acht jaar. Ongeveer een jaar na voltooiing, in 1924, overleed de artistieke postbode.

Monument

In 1969 gaf de Franse minister van Cultuur André Malraux het paleis in Hauterives de beschermde status van Historisch monument. Hij zei destijds het volgende over het bouwwerk:

“Wat is het Palais Idéal nu eigenlijk? Het is het enige voorbeeld van de naïeve kunststroming in de architectuur. Naïeve kunst is een alledaags fenomeen dat iedereen kent, maar dat in de architectuur niet bestaat… In een tijd waarin naïeve kunst enorm populair geworden is, zou het belachelijk zijn om het gebouw niet te classificeren, aangezien wij, de Fransen, de eer hebben om de enige naïeve architectuur ter wereld te bezitten, en te wachten tot ze instort.”

In de jaren voordat het paleis de status van monument kreeg, hadden beroemde kunstenaars als Picasso, Max Ernst en André Breton het bouwwerk al geprezen als kunstwerk. Mede hierdoor was het paleis ook bij toeristen steeds bekender geworden. Tegenwoordig trekt het paleis jaarlijks zo’n 120.000 bezoekers.

---

Video over het Palais idéal van Ferdinand Cheval

Bronnen ▼