Historiek
De Daily Mirror meldt half juli 1950 dat Foekje Dillema weigerde een geslachtstest te ondergaan. Sporthistorici hebben dat bericht nooit serieus genomen. Maar dat bericht blijkt nu toch te kloppen. Het staat in de notulen van de KNAU die zich bevinden in de nalatenschap van Bart Kappenburg, een van de latere KNAU-bestuurders.
Op zaterdag 8 juli 1950 is er een gezamenlijke vergadering van het KNAU-bestuur en de Technische Commissie. Foekje heeft namelijk het verzoek om naar de keuring te gaan naast zich neergelegd. Foekje ‘heeft afgeschreven’. Op de agenda van de KNAU-vergadering staat deze weigering van Dillema. Normaal gesproken heeft zo’n weigering een schorsing tot gevolg. Bovendien was de tijd er niet naar om zo’n verzoek naast je neer te leggen.
Het is nog minder dan een week te gaan voor de interland Frankrijk-Engeland-Nederland. Vier andere Nederlandse dames zijn al gekeurd. Foekje kan zonder certificaat niet mee naar Frankrijk. Een deel van het bestuur houdt haar op 8 juli nog de hand boven het hoofd: Foekje wordt nog niet geschorst op deze vergadering. Ze zetten haar ook nog niet uit het team. De weigering wordt wel – mogelijk doelbewust – gelekt naar de Britse krant Daily Mirror: Dutch girl refuses sex test. De Telegraaf meldt op haar beurt over een affaire in het Britse team. Er lijkt sprake van uitwisseling van berichten. Een dergelijk bericht over Foekje in de Nederlandse pers was not done. Via Engeland kon het wel.
Het bestuur besluit op 8 juli dat een van de leden – Tonnis de Vries – contact zal opnemen met Dillema. De Vries is haar trainer in het nationale team. Vervolgens is er in de notulen of correspondentie niets meer te vinden over de keuring van Foekje. Foekje Dillema is op 14 juli 1950 – binnen een week dus – geschorst. Wat is er gebeurd tussen zaterdag 8 juli en vrijdag 14 juli? Foekje bleef in elk geval gewoon lopen, op zondag en zelfs nog op 13 juli. Heeft De Vries haar nog kunnen overhalen? Is Foekje wel gekeurd? Dat moet dan allemaal heel snel zijn georganiseerd.
Maar wat nu denken van de weigering van Dillema om naar de keuring te gaan. Wilde ze zich niet laten kennen? Toch, als ze er zelf vast van overtuigd was dat ze in alle opzichten vrouw was, was de keuring de uitgelezen kans om dat voor eens en altijd te bewijzen. Er zijn in de geschiedenis van de gendertest eigenlijk geen andere voorbeelden van vrouwen die weigerden een onderzoek te ondergaan.
Was Foekje bang voor de uitslag? Ze wist beslist dat er iets met haar aan de hand was. Ze ging er anderzijds ook vanuit dat ze geen man was. Wat hing haar boven het hoofd? Een schorsing met ernstige gevolgen voor haar welbevinden. Maar niet naar de keuring gaan betekende sowieso een schorsing. Foekje is op het station van Hilversum de wacht aangezegd op vrijdag 14 juli. Ze mocht nooit meer lopen.
– Max Dohle
Max Dohle is sporthistoricus en de auteur van de biografie van Foekje Dillema: Het verwoeste leven van Foekje Dillema
