Gabbercultuur – Ontstaan, opkomst & kenmerken

In de jaren 1990 kwam in Nederland de gabbercultuur op. Gabbers waren jongeren met meestal kale of deels kale hoofden die naar housemuziek (hardcore) luisterden en houseparty’s bezochten en veelal een trainingsbroek van merken als Australian en Cavello droegen, met daaronder sportschoenen, meestal Nikes. Hoe ontstond de gabbercultuur precies? Wie waren deze gabbers en welke kenmerken had de gabbercultuur?

Muzikaal was, naast de gabbercultuur, ook de muziekcultuur van de alto’s bekend. Dit betrof jongeren die vooral luisterden naar grungemuziek. Zoals het Nirvana van Kurt Cobain, Soundgarden met Chris Cornell en de Stone Temple Pilots. Een alto droeg doorgaans kistjes (werkschoenen met stalen neusjes) of afgetrapte gympen in plaats van Nikes. En veel alto’s hadden lang haar. Muzikaal waren in de muziek van de jaren 1990 verder stromingen populair als Britpop (denk aan Oasis en Blur) en het fenomeen boybands, zoals de Backstreet Boys, Take That, New Kids on the Block, East 17 en tal van andere boybands.

Gabbercultuur ontstond in Rotterdam, in de jaren 1988-1991

De gabbercultuur kenmerkte zich door een grootstedelijk karakter en harde instrumentale housemuziek waarbij een snel ritme – van 150 tot 200 bpm (beats per minute) – de toon zette. De cultuur van gabbermuziek en bijhorende kenmerken ontstond in Rotterdam, in het begin van de jaren 1990. De hardcore-muziek (happy hardcore, house) die gabbers luisterden, was vooral populair onder de working class in Rotterdam.

De gabber-muziekscene kreeg in 1991 zijn naam. Toen was de houseproducer D-Shake, een Nederlandse muziekmaker, aanwezig in een VPRO-muziekprogramma waar hij een gabberplaat ten gehore bracht en zei…

…Dit is nu gabberhouse.

De Nederlandse house ontstond via Amerikaanse, Engelse, Belgische en Duitse invloeden in de jaren 1985-1990 uit de zogeheten rave, elektronische muziek waarbij vaste deunen en patronen centraal stonden. Rond 1990 verschenen in Rotterdam de eerste songs die bekend zouden worden als gabber. Verder vormden de Amerikaanse acidhouse (Chicago), techno (Detroit) en de Belgische newbeat belangrijke invloeden.

De twee grootste pioniers, de mannen van het eerste uur, waren DJ Rob (Rob Janssen) en DJ Paul Elstak. Janssen was vanaf 1989 in Rotterdam de belangrijkste dj van Parkzicht, een grote discotheek. Elstak was een discjockey in de Rotterdamse discotheek BlueTiek-In. Als de eerste houseplaten worden beschouwd: L.A. Style met het nummer James Brown is Dead (september 1991), en datzelfde jaar ook: Holy Noise met een reactie op Style getiteld James Brown is Still Alive, Human Resource met Dominator uit en Speedy J met Pullover.

De kenmerken van een gabber

Gabber betekent zoiets als vriend, makker, kameraad. De muziek waarop ze dansten kennen we als house, gabberhouse, hardcore of happy hardcore. De gabbers kwamen in het weekend bij elkaar op dansfeesten zoals Thunderdome en Masters of Hardcore. Gebruik van drugs kwam hierbij veelvuldig voor (specifiek xtc-pillen), om zo lang mogelijk door te kunnen feesten.

De visuele kenmerken van de gabbercultuur waren: een trainingspak van Australian of Cavello, een kaal hoofd (of deels kaal met een lange staart – dan wel strak achterover in een lange staart bij meisjes) en Nike Air Max schoenen (met weggestopte, niet-gestrikte veters).

De specifieke dans die gabbers veel maakten – en nog wel maken in kleinere kring -, noemen we ‘hakken’. Hakken houdt in dat je om beurten je benen naar voren gooit en daarbij (automatisch) kleine sprongetjes maakt. Vaak wordt hierbij ook met het hoofd geknikt, al dan niet met een van beide handen op het hoofd.

Ook interessant: Hippies en de Hippiecultuur – Idealistische jongeren in de jaren ’60 en ’70
…of: Nozems – uitdagende jeugdcultuur uit de jaren 1950 en 1960
Boek: Dutch Mountains – Peter Voskuil

‘Andere tijden’ over de gabbercultuur

Bronnen ▼