Gerhard Stroink, een Nederlandse officier aan het Oostfront

Gerhard Stroink sloot zich op zijn zestiende aan bij de NSB en nog voor de oorlog uitbrak slaagde hij bij de Koninklijke Militaire Academie (KMA) als tweede luitenant bij het Wapen der Infanterie. Na de capitulatie van Nederland was de oorlog voor militair Stroink niet voorbij. Sterker: zijn oorlog moest nog beginnen.

In 1942 meldde Gerhard Stroink zich vrijwillig aan bij de Waffen-SS. Als ordonnansofficier diende hij vervolgens bij het regiment Germania van de beruchte vijfde Duitse SS-Pantserdivisie Wiking. In de zomer van 1943 vocht de Nederlander zes weken lang tegen de Russen in de omgeving van Charkov.

In het onlangs bij uitgeverij Aspekt verschenen boek Een KMA-officier aan het Oostfront kijken we mee over de schouder van Stroink, die aan het front een leidinggevende rol had. Overdag maakte hij aantekeningen in een klein zakboekje en ’s avonds schreef hij die over in zijn Kriegstagebuch. De lezer krijgt dankzij deze aantekeningen een indringend beeld van het harde leven van Duitse infanteristen in hun strijd tegen de Russen.

Een KMA-officier aan het Oostfront is uitgegeven op initiatief van Henk Eefting die vier keer met Stroink sprak in de jaren voorafgaand aan diens overlijden. Eefting, die van Stroink toestemming kreeg ook de dagboekaantekeningen te publiceren, noemt Stroink een “infanterie-officier in hart en nieren”. Waarom een intelligente Nederlander als Stroink besloot zich aan te melden bij de Waffen-SS wordt niet helemaal duidelijk. Als we het boek lezen, lijkt het erop dat Stroink uitsluitend militair geïnspireerd was en zeer veel bewondering had voor de Duitse legerorganisatie. Of hij zich ook ideologisch tot de SS aangetrokken voelde is niet helemaal duidelijk. In 1941 zijn de Stroinks in ieder geval nog felle tegenstanders van de Germaansche SS. Samen met zijn vader had hij zich aangemeld bij het Vrijwilligerslegioen Nederland om samen met de Duitsers te vechten tegen de bolsjewieken. Toen bleek dat ze in het oosten onder Duits in plaats van onder Nederlands gezag stonden, braken de Stroinks zelfs teleurgesteld hun training af en keerden ze terug naar Nederland. Niet heel veel later sloot Gerhard Stroink zich echter vrijwillig aan bij de Waffen-SS.

Eefting over Stroink:

“In het mobilisatiejaar 1939 en de vijf oorlogsdagen in mei 1940 zag hij dat de wil om je land tot het uiterste te verdedigen, bij de meeste dienstplichtigen en beroeps in de Landmacht ver te zoeken was. In zo’n leger voelde hij zich niet thuis. De Waffen SS daarentegen, leidde haar militairen buitengewoon goed op, eiste een strenge discipline en boekte grote successen in de strijd tegen de Russen. In zo’n leger, een echt leger, wilde hij dienen.” (78-79)

Over de discipline en strijdvaardigheid van de SS’ers schrijft Stroink zelf in dit boek:

“Men ging niet eerder terug dan wanneer een verder standhouden zinloos was geworden. En werd het bevel tot een tegenstoot gegeven, dan zette men alle vermoeidheid van zich af en ging de overmachtige vijand onverschrokken tegemoet. Nog klinken mij de woorden in de oren van een jonge soldaat die mij – nadat ik hem had aangewezen om mee aan te vallen – met treurige stem vroeg: ‘Müssen wir dan alle sterven, Untersturmbahnführer’ en ik ten antwoord slechts kon stamelen ‘Wenn es muss sein’. Men deed zijn plicht en men begreep dat het zich daaraan onttrekken de dood van vele anderen kon betekenen.”

Henk Eefting – die Stroink een “vent met ruggengraat” noemt – besluit zijn boek met te zeggen dat hij nooit iets gemerkt heeft van antisemitische sympathieën van Stroink. Dat is opvallend want zoon Rudy Stroink verklaarde in de documentaire Het land van Stroink (Holland Doc / 2010) dat zijn vader wel degelijk antisemitisch was. Deze documentaire, die onder meer uitgebreid stilstaat bij de mogelijke motieven van Stroink, is hieronder in zijn geheel te bekijken.

Na de oorlog werd het Stroink zwaar aangerekend dat hij als officier zijn eed aan de koningin verbroken had en in vreemde krijgsdienst was getreden. Hij werd ter dood veroordeeld. In hoger beroep werd het vonnis echter omgezet in twintig jaar gevangenisstraf. Na gratie van koningin Julianan kwam hij in 1953 echter alweer op vrije voeten. Henk Eefting suggereert dat de BVD hier mogelijk voor zorgde. Helemaal vreemd is die gedachte niet want Stroink zou hierna door de veiligheidsdiensten benaderd zijn om, gebruikmakend van zijn kennis, de gangen van oud-nazi’s na te gaan.

Dagboek

Verreweg het interessantste hoofstuk is Uit het dagboek van een ordannans-officier. Ter illustratie twee fragmenten uit dit lange hoofdstuk:

“Troepenbewegingen in het bos voor onze stelling. Wij vragen storingsvuur op dit perceel aan bij de V.B. van de Do-Werfer. Tot onze schrik komen de raketten onder angstaanjagend gehuil en gejank in onze eigen stelling terecht. Nog wit van de schrik stellen wij gelukkig vast dat iedereen er goed vanaf is gekomen. Een onmiddellijk onderzoek geeft als uitkomst dat met de tropenmunitie werd geschoten, die er in de voorgaande koude winter niet beter op was geworden. (52)

Op 31 augustus 1943 raakt Stroink gewond door een inslag van een mortiergranaat. Hij zal hierdoor een hand verliezen. De zwaargewonde Nederlander wordt met een auto opgehaald. Een gevaarlijke tocht, zo blijkt:

“Als we de balka hebben verlaten, komen wij op open terrein. Op dat ogenblik wordt artillerievuur van zwaar kaliber op de strook vóór de spoorlijn gelegd. De chauffeur zoekt haastig dekking in een greppel, doch springt tussen twee detonaties naar de auto toe en drukt mij een helm op het hoofd. Een roerend gebaar, typisch voor de kameraadschap en opofferingsgezindheid aan het front.”

Een KMA-officier aan het Oostfront bevat een fotokatern, afkortingenlijst en personenregister. Het boek begint met een kort hoofdstuk over de achtergrond van Stroink en wordt afgesloten met een beschouwing van de na-oorlogse jaren.

Boek: Een KMA-officier aan het Oostfront

Bekijk dit boek bij: