De mythische heuvel van Tara en de Ierse ‘steen van het lot’

Lia Fáil, ook wel bekend als de ‘Steen van het Lot’, is een mythische steen die zich bevindt op de beroemde heuvel van Tara, het politieke en religieuze centrum van Keltisch Ierland. Volgens een legende werden Ierse koningen (tot Mac Ercae rond 500 na Christus) op deze heuvel gekroond. Ze klommen tijdens een speciale ceremonie op de steen of gingen erop zitten en dan gebeurde er iets wonderlijks: de steen brulde drie keer, zo hard dat het in heel Ierland te horen was.

De geschiedenis van de heuvel van Tara (Teamhair na Ri) gaat ver terug. Al zo’n 4500 jaar geleden begroeven mensen hun doden op de heuvel in het huidige graafschap Meath in het noordoosten van Ierland. Ook werden in deze periode verschillende ringen met een diameter van circa tweehonderdvijftig meter aangelegd, vermoedelijk om de functie van cultusplek te onderstrepen.

Tussen 400 v.Chr. en 500 na. Chr. ontwikkelde de locatie zich tot een religieus centrum en waarschijnlijk werd Tara in deze periode ook de belangrijkste plaats van het Ierse koninkrijk. Er werden vier grote ringvormige heuvelgraven aangelegd, waarvan de grootste een diameter heeft van tachtig meter. In later eeuwen verloor de heuvel door de opkomst van het christendom enigszins aan betekenis, maar koningen bleven zich nog wel lange tijd ‘koning van Tara’ noemen en in 2007 schreef de Irish Times nog met gevoel voor drama:

Als Ierland een hart heeft, klopt het in Tara.

De heuvel waarop de ‘Steen van het Lot’ te vinden is, staat bekend als Forradh (of koninklijke zetel) en werd dus gebruikt voor de kroning van de zogenoemde Hoge koningen van Ierland. Deze verhoging, meestal kortweg aangeduid als (de heuvel van) Tara, is omgeven door een grote omwalling met een doorsnede van ongeveer duizend meter. Ten noorden en zuiden van deze beroemde heuvel zijn andere cirkelvormige terreinverhogingen te vinden die uit de IJzertijd dateren.

De legendarische verhalen over de heuvel van Tara zijn grotendeels gebaseerd op het Boek van Leinster, dat rond het jaar 1160 zou zijn samengesteld door Áed Hún Crimthaind, de abt van Tír-dá-glas. Het historische manuscript, dat tegenwoordig wordt bewaard in het Trinity College in Dublin, bevat een groot aantal epische en lyrische teksten en genealogieën. Het werk wordt beschouwd als een van de belangrijkste bronnen voor de mythologie en geschiedenis van het oude Ierland.

De beroemde Stone of Scone of Stone of Destiny, die later uitgroeide tot hét symbool van het Schotse koningschap, werd ook enige tijd bewaard op de Ierse heuvel.

Protest en controverse

Dat de heuvel van Tara voor veel Ieren van zeer grote betekenis is, bleek bijvoorbeeld in 1843, toen vrijheidsstrijder en politicus Daniel O’Connell met honderdduizenden medestanders naar de heuvel trok en daar eiste dat Ierland zich onafhankelijk van Groot-Brittannië zou verklaren. Een eis die niet werd ingewilligd.

Rond 2007 ontstond opschudding toen de overheid voorstelde een snelweg, de M3, aan te leggen die dwars door het historische gebied zou lopen. Verschillende belangengroepen verzetten tegen de aanleg van de weg die Dublin met het noordwesten moest verbinden, en wezen bezorgd op schade die aangericht zou worden aan het rituele landschap en de archeologische vindplaatsen. Ondanks al deze protesten werd de snelweg uiteindelijk toch aangelegd, zij het met enkele aanpassingen om de impact op het gebied te verminderen.

Bronnen ▼