Bard – Keltische / Gallische singer-songwriter

De bard kennen de meeste mensen ongetwijfeld wel uit de Asterix en Obelix-strips. Een bard was een Keltische variant van wat wij tegenwoordig nog kennen als de singer-songwriter. Een korte geschiedenis van dit fenomeen uit de Keltische cultuur.

Barden in de Oudheid

Griekse en Romeinse schrijvers – zoals filosofen, geschiedschrijvers en politici -, maakten tijdens de Oudheid in hun werken al melding van de barden. Zo merkte de Griekse geschiedschrijver en filosoof Strabo (ca. 64 v.Chr.-24 na Chr.) in zijn werk Geographika op dat onder de Galliërs (de Kelten in het huidige Frankrijk) drie soorten personen hoog in aanzien stonden, namelijk de barden (zanger), de vates of ovaten (waarzeggers, zieners) en de druïden (priesters en natuurkenners die de volgende functies hadden: priester, bemiddelaar, arts, wetenschapper en rechter).

Ook Julius Caesar noemde in diens De Bello Gallico de barden. In dit boek noemde Caesar enkele druïden die zich specialiseerden tot bard. Ze leerden talloze verzen en liedjes uit hun hoofd en volgden tegelijk jarenlang onderwijs. Hieruit blijkt dat het werk van een bard – verzen en liedjes zingen – behoorlijk serieus werd genomen. Barden kwamen vooral voor in het huidige Frankrijk en Groot-Brittannië.

Inhoud van liederen van de bard

De bard was belangrijk, omdat zijn liedjes de geschiedenis van de Keltische volken bezongen, zodat deze bewaard en overgedragen werd. Vorsten betaalden de barden om liederen voor hen te schrijven, waarin hun eigen glorie en macht bezongen werd. Barden traden dan ook veel op aan het hof. Ze kenden vaak honderden legenden, verhalen, sprookjes,liedjes en gedichten uit hun hoofd.

Neergang van de bard

Door Romeinse veroveringen van Gallië en de komst van Angelsaksen naar Brittannië, verdwenen de barden. In Gallië zette de proces vanaf de tweede eeuw na Chr. in en vond een proces van romanisering plaats. In het huidige Groot-Brittannië vielen in de vroege middeleeuwen, tussen 590-660 Angelsaksen binnen, die de Kelten dwongen zich tot het christendom te bekeren. Toen vanaf de elfde eeuw in Groot-Brittannië de Normandiërs aan de macht kwamen, werden barden aan het hof volledig verboden. Maar in het huidige Ierland en Wales overleefde de traditie wél.

In de Middeleeuwen werd de traditie van zangers voortgezet met minstrelen (in de Nederlandstalige gebieden), minnezangers en hofnarren. Varianten op de bard kwamen overigens niet allen in Britse en Gallische gebieden voor. In Scandinavië en Germania (het huidige Duitsland) kende men de skald, terwijl in Frankrijk ook troubadours, in Indonesië dalangs en in de Nederlandstalige gebieden minstrelen voorkwamen.

Lees ook: Muziek bij de Grieken
…of: Korte geschiedenis van het orgel
Boek: Boeken over muziekgeschiedenis

Bronnen