His Master’s Voice – Het hondje Nipper en de grammofoonplaat

Op veel oude grammofoonplaten is een afbeelding te zien van een wat treurig ogend hondje bij een ouderwetse platenspeler. Het is het logo van het oude Britse platenlabel His Master’s Voice. Wat is het verhaal achter deze afbeelding?

Het hondje op het schilderij heeft echt bestaan. Het diertje luisterde naar de naam Nipper en werd vereeuwigd door kunstschilder Francis Barraud. De hond was van zijn broer Mark. Die had het dier in 1884 gevonden in Bristol. Naar verluidt gaf hij het dier de naam Nipper omdat de hond de gewoonte had om in achterbenen van zijn bezoekers te happen (‘nippen’). Tijdens bezoekjes van Mark aan zijn broer, bleek Nipper zeer gefascineerd door een fonograaf in diens woning. Met dit apparaat kon met behulp van wasrollen muziek afgespeeld worden. Nipper zat vaak voor de hoorn van de fonograaf en leek zich af te vragen waar de afgespeelde muziek nou eigenlijk vandaan kwam.

Barraud vond dit een aardig tafereeltje en besloot de hond in 1898 naast een fonograaf op doek te vereeuwigen. Hij moest het beeld van Nipper wel opdiepen uit zijn herinneringen want het dier was drie jaar daarvoor overleden. Ook zijn broer leefde inmiddels niet meer.

Grammofoonspeler in plaats van fonograaf

De kunstenaar was zelf tevreden over het schilderij van de hond bij de fonograaf en doopte het werk His Master’s Voice. Hiermee wekte hij de suggestie dat Nipper naar de stem van zijn overleden baasje luisterde. De kunstenaar had aanvankelijk vrij veel moeite om het schilderij te slijten. Zijn verzoek om het werk te exposeren bij de Royal Academy werd bijvoorbeeld afgewezen en een grote fabrikant van fonografen bleek ook niet geïnteresseerd. “Honden luisteren niet naar een fonograaf”, aldus de vertegenwoordiger.

Dankzij de uitvinding van de grammofoonplaat was de fonograaf al enigszins achterhaald. Barraud besloot daarom een vestiging van The Gramophone Company te bezoeken en leende daar een grammofoonspeler, zodat hij een nieuwe versie van het werk kon maken. Dit nieuwe schilderij, van Nipper bij een grammofoonspeler in plaats van een fonograaf, zou uiteindelijk wereldberoemd worden. De manager van The Gramophone Company, William Barry Owen, kocht het werk waarna het in korte tijd uitgroeide tot hét beeldmerk van het bedrijf, dat enige tijd later zijn naam zelfs veranderde in die van het schilderij: His Master’s Voice. Ook op winkelvestigingen van het label was het schilderij te zien, net als op veel uitgaven van de Radio Corporation of America (RCA). In reclame-uitingen werd een heel verhaal rondom Nipper verzonnen. Het verdrietige hondje zou alleen nog maar zijn nest uit komen als het favoriete lied van zijn overleden meester op de grammofoonspeler werd afgespeeld.

Replica’s

Uiteindelijk was het schilderij dus enorm succesvol. Artistiek gezien een mooie prestatie voor Francis Barraud, maar financieel werd hij er niet veel wijzer van. De kunstenaar had 50 pond voor het schilderij gekregen en daarnaast nog eens 50 pond voor de auteursrechten. Door het schilderen van replica’s van het beroemde werk wist hij later nog wel wat extra geld te verdienen.

Korte clip uit ca. 1900 waarin men probeert het schilderij na te bootsen:

Bronnen ▼