Hottentottententententoonstelling

Het begrip Hottentottententententoonstelling is een kunstmatig woord, dat verwijst naar het volk van de Hottentotten, ofwel de Khoikhoi. Waar komt dit woord vandaan?

Het woord Hottentottententententoonstelling past met gemak in de ‘erelijst’ van fraaie, lange termen, zoals paraskevidekatriafobie (angst voor vrijdag de dertiende), hypotheekrenteaftrek, kindercarnavalsoptochtvoorbereidingswerkzaamhedencomitéleden, langeafstandsloper, meervoudigepersoonlijkheidsstoornissen of het door Herman Brusselmans bedachte werkwoord zandzeepsodemineraalwatersteenstralen.

Herkomst Hottentottententententoonstelling: hete, dansende mensen

De Hottentotten of Khoikhoi waren een Afrikaanse stam. Dit volk – dat er vaak naakt bijliep – woonde in de regio van de tegenwoordige provincie West-Kaap in Zuid-Afrika, toen de Nederlandse kolonisten van de VOC onder Jan van Riebeeck (1619-1677) Kaapstad stichtten. Volgens de Nederlandse kolonisten zongen deze inheemse mensen tijdens hun danssessies telkens ‘hot, hot, hot’. Daarom kregen ze de bijnaam Hottentotten genoemd: hot-en-hot-en-hot-en.

Tegenwoordig zijn er nog ongeveer vier miljoen mensen in Afrika die op een of andere manier afstammen van de Khoikhoi’s.

Hottentottententententoonstelling is een woord dat door een onbekend persoon is bedacht als tongbreker. Het woord heeft niks van doen met de daadwerkelijke tenten van de Hottentoten. De term Hottentottententententoonstelling komt volgens Wikipedia al voor sinds juni 1932, toen de puzzelpagina van De Tijd naar het woord verwees. Een eerdere vermelding vinden we – zo blijkt uit een zoektocht op Delpher – in Het Volk (29 juni 1929), eveneens op een puzzelpagina voor kinderen:

Hottentotten – een beledigende, racistische term?

De benaming Hottentotten – in het Afrikaans hotnots – beschouwt men in Zuid-Afrika vandaag de dag als een ongepast scheldwoord. Toen in 2015 in Amsterdam het festival ‘Valtifest’ een van zijn tentoonstelling doopte tot ‘Hottentottententententoonstelling’, kwam er ook kritiek. Onder meer van Quinsy Gario – de man die ook actie voerde tegen zwartepiet – die de publiciteit zocht en stelde dat dit woord echt racistisch is. Gario kreeg zijn zin: de tentoonstelling kreeg een andere naam.

Of Hottentotten nu een racistische term is of niet, taaltechnisch gezien is het net zo’n woord als barbaar (βάρβαρος): een onomatopee oftewel een klanknabootsing. Waar de Grieken vonden dat de nieuwe volken die ze leerden kenden brabbelden (‘bar-bar’) en hen dus barbaren noemden, verstonden de Nederlanders ‘hot-en-hot-en-hot’ en kwamen zo tot het begrip ‘Hottentotten’. Andere bekende voorbeelden van onomatopeeën zijn abracadabra, kroepoek en poespas.

Betekenis van hottentottententententoonstelling

Het begrip betekent zoveel als: de hele boel, alle en iedereen bij elkaar. Synoniemen die wel gebruikt voor het hottentotten-woord zijn: de hele santenkraam of reutemeteut.

Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼