Dark
Light

Huiveringwekkende gruwelen aan het front van WOI

Recensie van ‘Offer voor een verloren zaak’ van Hugo Luijten
3 minuten leestijd
Ansichtkaart van een loopgraaf - cc
Ansichtkaart van een loopgraaf - cc

Een bidprentje van een verre verwant die tijdens de Eerste Wereldoorlog aan Duitse zijde vocht, vormde de aanleiding voor het schrijven van de oorlogsroman ‘Offer voor een verloren zaak’. Schrijver en geschiedenisdocent Hugo Luijten (Antwerpen, 1969) gebruikt deze soldaat, de 33-jarige Heinrich Ohlenforst, als hoofdpersoon in zijn fictieve roman die zich voor een groot deel afspeelt aan het front van de Eerste Wereldoorlog in Frankrijk.

Tijdens een uitputtende loopgravenoorlog stierven hier vele, vaak jonge mannen een akelige dood. Ledematen werden afgerukt, gezichten verminkt en organen door akelige wonden blootgelegd. De wereld zag waartoe moderne oorlogsvoering in staat was, zonder daar overigens veel van te leren…

Het verhaal situeert zich gedeeltelijk ook in het kleine Duitse plaatsje Havert vlak aan de Nederlandse grens. Het is een typisch plattelandsdorp waar het dagelijkse leven zich afspeelt rondom kerk en dorpskroeg. Burgemeester, priester, hoofdmeester, postagent en de lokale diender vormen de dorpselite. Bürgermeister Hilger, die ook over enkele buurplaatsen de scepter zwaait, beschouwt zichzelf als een gewichtig man, de hoogstpersoonlijke vertegenwoordiger van de Duitse keizer in deze uithoek van het keizerrijk. Wanneer zijn dochter Philomène bevalt van een kind van Heinrich Ohlenforst voelt hij zich in zijn eer aangetast. Een burgemeestersdochter is geen partij voor een eenvoudige arbeider als Ohlenforst, die afkomstig is uit het nabij gelegen Saeffelen. Om een schandaal te vermijden stuurt hij zijn dochter met haar zoontje naar het klooster en broedt hij op een duister plan om Ohlenforst uit de weg te ruimen.

Over de schouder

Het aanbreken van de oorlog in de zomer van 1914 zet ook het leven in Havert en omgeving op zijn kop. Jonge mannen worden opgeroepen in dienst en verdwijnen naar het front. Voor Ohlenforst vormt het een geschikte gelegenheid om te ontsnappen aan de wraak van burgemeester Hilger en de door hem opgezweepte dorpelingen. Hij meldt zich als vrijwilliger in het 25e infanterieregiment ‘Von Lützow’, het regiment waarin hij ook zijn diensttijd volbracht. Al snel bevindt hij zich aan het front waar vijandig vuur niet het enige is dat hem bedreigt. Voortdurend moet hij over zijn schouder kijken om op zijn hoede te blijven voor een mogelijk wraakactie die door de meedogenloze burgemeester in Havelte wordt aangestuurd. Met zijn dochter, die weigert te spreken, in het klooster en zijn zoon aan het Oostfront blijft de burgervader vastberaden Ohlenforst uit te schakelen. Zelfs de verlieslijsten waarop steeds vaker ook de namen van zijn onderdanen staan vermeld, leiden hem niet af van dit doel.

Offer voor een verloren zaak - Hugo Luijten
Offer voor een verloren zaak – Hugo Luijten
Hugo Luijten schept in zijn boek een opvallend contract tussen front en thuisfront. Terwijl mannen in de modderige en met lijken bezaaide strijdvelden van Vlaanderen en Noord-Frankrijk hun levens opofferen voor hun vaderland gaat in Havert het kleinburgerlijke leven ongehinderd door. De bekrompen en eerzuchtige burgemeester is daar een uitvergroting van. Om goedkope sigaren doet hij een bandje van een duurder merk om indruk te maken op zijn gasten zonder dit in zijn portemonnee te hoeven voelen. Tot afgrijzen van zijn echtgenote zorgt hij dat hun zoon op een gevechtspositie komt aan het Oostfront om de familie-eer hoog te houden, zich niet beseffend welk onvoorstelbaar leed zich afspeelt op het strijdtoneel. De doden en gewonden zijn voor de burgervader slechts namen op de steeds langer wordende slachtofferlijsten in het legerkrantje. De afstand tussen de werkelijkheid van het front en de situatie thuis kan niet groter zijn.

Bloedige ellende

De gruwelen van het front worden door de auteur onverbloemd beschreven. In zijn boek is oorlog geen spannend avontuur, zoals veel jonge mannen bij het uitbreken van de oorlog in 1914 nog dachten, maar een bloedige ellende. Hij heeft zich goed verdiept in de historische details en schetst zo een overtuigend, huiveringwekkend beeld van het soldatenleven en de omstandigheden aan het front. Wie denkt dat zijn boek de zoveelste verkapte liefdesroman is die zich toevallig afspeelt tijdens een oorlog heeft het helemaal mis. ‘Offer voor een verloren zaak’ is een origineel en in nuchtere taal geschreven relaas over de zinloosheid van oorlog en legt de slechtste kanten van de mens bloot. Door te switchen tussen de gruwelen van het front en de kwaadaardige bekrompenheid van burgemeester Hilger ontstaat een verrassend verhaal. Dit originele, spannende debuut van Hugo Luijten smaakt dus duidelijk naar meer!

Boek: Offer voor een verloren zaak – Hugo Luijten
Meer Eerste Wereldoorlog

Bekijk dit boek bij:

Bekijk dit boek bij Historiek Geschiedenisboeken

Kevin Prenger (1980) is hoofdredacteur artikelen van TracesOfWar.nl. Zijn aandacht gaat vooral uit naar de geschiedenis van de Holocaust en nazi-Duitsland. In 2015 verscheen zijn boek Oorlogszone Zoo, over de geschiedenis van de Berlijnse dierentuin tijdens de naziperiode. Verschillende boeken over minder bekende verhalen uit de Tweede Wereldoorlog volgden: De boodschapper uit de hel, Een rechter in Auschwitz, Het masker van de massamoordenaar, Kerstmis onder vuur en Kolberg, Meer dan alleen Auschwitz en In de schaduw van Schindler. Momenteel werkt hij aan een boek over onderwijs en indoctrinatie van de jeugd in nazi-Duitsland. Zie ook zijn website of X-account.

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 53.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
×