Simo Häyhä – De doeltreffendste sluipschutter ooit

November 1939 viel de Sovjet-Unie buurland Finland binnen. Het was het begin van de zogenoemde Winteroorlog (1939-1940). In deze korte oorlog onderscheidde de Fin Simo Häyhä zich als scherpschutter. Volgens de historicus Tapio Saarelainen in diens boek The White Sniper (2016), doodde Häyhä als sluipschutter in totaal zeker 542 Russen. Met dit aantal is hij hoogstwaarschijnlijk de succesvolste sluipschutter ooit.

Het verschil in effectiviteit tussen ‘gewone’ militairen en sluipschutters is groot. Uit een Amerikaanse onderzoek over de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) is gebleken dat per 7.000 afgevuurde schoten één dode viel. In de Vietnamoorlog (1955-1975) was de doeltreffendheid met één dode per 25.000 schoten nog veel kleiner. Daarentegen hadden sluipschutters, zo bleek uit dit onderzoek, slechts 1.3 schoten nodig om één persoon te doden.

De legendarische Finse militair Simo Häyhä onderscheidde zich van andere sluipschutters als de meest effectieve in zijn soort. Hij legde maar liefst 505 Russen om in de winter van 1939-1940. Dat was meer dan bijvoorbeeld de 500 doden die Ivan Sidorenko (1919-1987) tijdens de Tweede Wereldoorlog op zijn conto schreef, de 378 Duitsers die de fameuze Canadese sluipschutter Francis Pegahmagabow (1889-1952) doodde tijdens de Eerste Wereldoorlog, of de ruim 150 doden die de Australische scherpschutter Billy Sing (1886-1943) in diezelfde oorlog neerschoot.

Jonge jaren van Simo Häyhä (1905-1939)

Simo Häyhä werd geboren op 17 december 1905 in het gehucht Kiiskinen in de gemeente Rautjärvi, dicht bij de Fins-Russische grens (tegenwoordig gelegen in Rusland). Zijn vader en moeder runden een relatief moderne boerderij met 50 hectare land. Simo had vier broers – van wie twee op jonge leeftijd stierven – en drie zussen. In zijn jeugd werkte Simo graag op de boerderij, die hij later van zijn vader overnam tot in 1939 de Winteroorlog uitbrak. Hij trok veel de natuur in. Simo was een doener, geen denker.

Na het doorlopen van de lagere school sloot hij zich in 1923, Simo Häyhä was inmiddels 17 jaar, aan bij de Finse Burgerwacht van Rautjärvi. Hier oefende hij met een M1891, ofwel een Mosin-Nagant. Dit in Rusland en het latere Oostblok veelgebruikte geweer werd gratis verstrekt door de Finse Burgerwachten, evenals de munitie. Van december 1925 tot maart 1927 doorliep Häyhä vervolgens zijn militaire dienstplicht. Op 2 juni 1926 promoveerde hij tot korporaal.

In de jaren 1930 was Simo Häyhä naast zijn werk op de boerderij ook actief bij diverse schietwedstrijden van Finse Burgerwachten. Häyhä’s schietkunsten leidden tot meerdere prijzen en medailles. Zo wist Häyhä eens zestien doelwitten per minuut te raken, op een afstand van 150 meter, terwijl hij tussentijds het munitiemagazijn moest vervangen omdat er maar vijf kogels in een magazijn zaten. In deze jaren was Häyhä ook zeer regelmatig op pad met zijn jachthond Kille, om te jagen op elanden, vossen, bevers en vogels.

Van 14 juli tot 2 augustus 1938 volgde Häyhä nog een speciale sluipschutterstraining in het Utti Trainingscentrum van het Finse leger.

Simo Häyha: held van de Winteroorlog

Simo Häyha droeg een klein maar bijzonder steentje bij aan de grote Russische verliezen tijdens de Winteroorlog. In de barre omstandigheden van de zeer koude winter van 1939-1940 maakte Häyha maar liefst 542 Russen koud, voornamelijk met een SAKO M28-30. Dit type geweer gebruikte hij zonder vizier erop, want Häyhä wilde niet het risico lopen ontdekt te worden door weerkaatsing van zonlicht via een vizier.

Toen de Winteroorlog uitbrak sloot ook Häyhä zich bij de Finse troepen aan. Meteen profiteerde het Finse leger van Häyhä’s schietkwaliteiten. Regelmatig ging hij in zijn eentje op pad met voedsel voor enkele dagen. En wachtte dan geduldig, soms urenlang, tot hij ergens Russen spotte die hij vervolgens afschoot. Häyhä’s kleding was meerlaags en compleet wit, waardoor hij zijn verschijning geheel kon laten opgaan in de seizoenskleuren.

Häyhä had slecht 98 dagen nodig om 542 Russen te doden, een gemiddelde van meer dan vijf per dag. Een van de ‘piekdagen’ van Simo Hähyä was 21 december 1939. Op die dag doodde hij, aldus zijn biograaf Tapio Saarelainen in The White Sniper, liefst 25 Russische soldaten met zijn fameuze sniper shot.

Waarom was Häyhä zo succesvol? Saarelainen vat het antwoord op deze vraag als volgt samen:

“Simo Häyhä was the best sniper who ever lived because he understood everything going on around him. He was a skilled trekker and hunter who knew exactly how to stay hidden. His gun too was one he had used for years and he knew exactly how it would react in its environment, and his personality was ideally suited to sniping, with his willingness to be alone and ability to avoid the emotions many would attach to such a job.”

In een interview in 1998 antwoordde Simo Häyhä zelf op de vraag wat hem kwalitatief zo goed maakte als scherschutter, kort maar krachtig:

“Oefenen…”

Op 6 maart 1940 raakte Häyhä gewond door een schot in zijn linkerkaak, waardoor hij een week buiten bewustzijn was. Precies op de dag dat de Winteroorlog eindigde, op 13 maart 1940, kwam hij weer bij.

Op 28 augustus 1940 bevorderde de Finse veldmaarschalk Carl Gustav Mannerheim (1867-1951) Simo Häyhä tot tweede reserve-luitenant.

Na de Tweede Wereldoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog ontving Simo Häyhä tijdens diverse wedstrijden en gelegenheden nog veel prijzen en onderscheidingen, vooral bij jachtwedstrijden in de jaren 1962-1966. Op 20 november 1978 ontving hij een eremedaille van de Karelische Jachtbrigade, een toonaangevende Finse jachtvereniging.

Simo Häyhä overleed op 1 april 2002 in een Militair Veteranenhospitaal in Hamina, een Finse stad ten noordoosten van Helsinki.

De Zweedse metalband Sabaton maakte in 2010 een nummer over de Finse sluipschutter: ‘The White Death’. Momenteel is in Hollywood ook een film over de beroemde Fin in de maak: The White Death. De releasedatum van deze film is nog niet bekend.

Bronnen ▼