Dagelijks worden er zegswijzen en uitdrukkingen gebruikt waarvan de oorspronkelijke betekenis onbekend is. Wie denkt er bij “iemand in de luren leggen” nog aan de doeken, waarin kinderen met Engelse ziekte werden gewikkeld om het kromtrekken van armen en benen tegen te gaan?
Veel uitdrukkingen die ontleend zijn aan dergelijke voorwerpen kan men tegenwoordig alleen nog in musea bekijken. In de nieuwe rubriek Taalmuseum worden historische gebruiksvoorwerpen en praktijken gekoppeld aan Nederlandse uitdrukkingen en zegswijzen.
Iemand in de luren leggen
Verklaring: Kinderen leden in de zeventiende eeuw vaak aan de Engelse ziekte (rachitis). Bij gebrek aan vitamine D groeiden de ledematen krom. Men wilde dit tegengaan door de kinderen stevig in doeken te wikkelen. De kinderen werden op deze wijze in de luren gelegd.
Het woord luur is afgeleid van het middelnederlandse ludere (luier). Het inwikkelen in luiers heette bakeren. De doeken waarmee het kind werd ingebakerd werden voorverwarmd, zodat het kind geen kou zou vatten. Waren ze te heet dan had dit volgens het volksgeloof invloed op het gestel: de kinderen waren dan te heet gebakerd en werden opvliegend van aard.
