Iemand in het gareel houden – Herkomst van de uitdrukking

Wanneer iemand “in het gareel” gehouden moet worden, is het de bedoeling dat de persoon in kwestie goed in de gaten wordt gehouden. Bijvoorbeeld omdat hij of zij slecht werk levert of ongehoorzaam is. Waar komt deze uitdrukking eigenlijk vandaan?

Met het gareel wordt in deze uitdrukking gedoeld op het halsstuk (de halsgordel) die trekdieren vroeger vaak om kregen. Ze werden het meest gebruikt bij paarden en ezels en zijn doorgaans gemaakt van leer. Als een dier goed in het gareel gehouden wordt, kan het bijna niet anders doen dan gehoorzamen aan de berijder. De bekende Nederlandse taalkundige F.A. Stoett schreef in zijn Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923-1925) het volgende over de betekenis van de uitdrukking “Iemand in het gareel houden” (of slaan):

“In figuurlijke opvatting werd het halsjuk gebezigd als zinnebeeld van slavernij of drukkende dienstbaarheid, of wel, bij uitbreiding, van afhankelijkheid in ’t algemeen. Vandaar dat deze uitdrukking beteekent: iemand met kracht en geweld onder het juk brengen, in slaafsche afhankelijkheid aan zich onderwerpen.”

Een gerelateerde uitdrukking is “iemand naar jouw pijpen laten dansen”. Over de herkomst van die uitdrukking lees je hier.

Overzicht van Historische uitdrukkingen, spreekwoorden en scheldwoorden
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼