Met irredentisme wordt een politiek streven bedoeld waarbij een staat of volk aanspraak maakt op gebieden buiten de eigen landsgrenzen waarbij dan verwezen wordt naar gemeenschappelijke historische, etnische of culturele banden.
Het woord vindt zijn oorsprong in het Italiaanse Italia irredenta, wat zoveel betekent als ‘onbevrijd Italië’. Deze term kwam in de loop van de negentiende eeuw op in Italië. Na de eenwording van Italië (Risorgimento) en de vorming van het koninkrijk Italië in 1861, duidde de irredentistische beweging er de gebieden mee aan die ‘nog’ niet binnen het koninkrijk vielen. Het ging dan met name om regio’s als Trentino, Zuid-Tirol, Istrië en delen van Dalmatië, die toen nog onder Oostenrijks-Hongaars bewind stonden.
De irredentisten streefden naar annexatie van deze gebieden om de Italiaanse eenheid als het ware te voltooien. Het irredentisme werd in Italië een vrij prominente politieke beweging.
Tegenwoordig is irredentisme een meer algemene term voor het streven naar annexatie van gebieden van een buurland die bewoond worden door een bevolking die nauw verwant is aan de eigen gemeenschap. Enkele voorbeelden van andere conflicten met een irredentistisch karakter:
- Rusland en Oekraïne (Donetsk, De Krim)
- Armenië en Nagorno-Karabach
- Marokko en de Westelijke Sahara
- Het streven van Servische nationalisten naar een “Groot-Servië”
- China en Taiwan
