Dark
Light

Johan Conrad Amman (1669-1724) – De man die doven leerde spreken

2 minuten leestijd
Johan Conrad Amman demonstreert zijn leermethode aan een collega, reliëf (1928)
Johan Conrad Amman demonstreert zijn leermethode aan een collega, reliëf (1928)

De Zwitserse arts Johan Conrad Amman ontwikkelde eind zeventiende eeuw eeuw een methode om doven te leren spreken. De godvrezende geleerde beschouwde het Hebreeuws als de oertaal en gebruikte die taal dan ook veelvuldig in zijn onderzoek.

De sprekende dove

Johan Conrad Amman
Johan Conrad Amman
Johan Conrad Amman werd in 1669 geboren in Schaffhausen. Na een studie te hebben gevolgd in Basel, vestigde hij zich in 1687 in Holland, eerst in Haarlem en later in Amsterdam. In laatstgenoemde stad opende Amman een praktijk voor doofstomme mensen. Het nieuws over de dokter die doven leerde spreken, verspreidde zich al snel. In 1692 bracht Amman in Haarlem zijn eerste publicatie over doofstommen uit: Surdus loquens (de sprekende dove). Hij beschreef hierin onder meer hoe hij het dove dochtertje van een Haarlemse koopman had leren praten. Dit werk werd vele malen herdrukt en ook in het Engels vertaald.

De gelovige foneticus beschouwde de taal als een van de meest kostbare geschenken van God aan de mens. In 1710 bracht hij zijn Dissertatio uit, waarin hij stilstond bij de wonderen die Jezus via ‘het woord’ verrichtte.

Amman werd sterk beïnvloed door de Hollandse grondlegger van het doofstommenonderwijs: Franciscus van Helmont. Net als deze geleerde meende de Zwitserse arts dat het Hebreeuws een oertaal was die doven behulpzaam kon zijn. In zijn spraakoefeningen voor doven gebruikte Amman deze taal dan ook veelvuldig. Een grote uitdaging was om doven ook de ogenschijnlijk simpele woorden te leren, die nauwelijks lucht voortbrengen. Amman probeerde zijn leerlingen het gevoel in hun eigen keel zoveel mogelijk te laten ervaren en voelen. Het verstaan van woorden leerde Amman door middel van liplezen.

In 1715 verhuisde Johan Conrad Amman naar een landgoed in Warmond, iets ten noorden van Leiden. Daar overleed hij in 1724.

Vernoemd

Nederland had vroeger een stichting voor dovenonderwijs die naar de arts was vernoemd. Deze Koninklijke Amman Stichting ging begin deze eeuw echter op in een overkoepelende organisatie. In Amsterdam en Dordrecht zijn scholen voor doven en slechthorende naar de arts vernoemd. Ook dragen verschillende straten in Nederland de naam van de geleerde.

Ook interessant: Louis Braille (1809-1852) – Uitvinder van het brailleschrift

Bronnen

-https://www.digibron.nl/search/detail/012ea12b4e8ccfac8912e47c/rotterdamse-ammanstichting-vierde-jarig-bestaan
-Kroniek van Nederland – Aart Aarsbergen e.a. (p.541)
-https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Amman,_Johann_Conrad
×