In de collectie van het Amsterdam Museum komt een opvallend documentje voor dat herinnert aan de Kabouterbeweging van rond 1970. Het is een 1ste Dag-envelop met een serie postzegels, die werd uitgegeven op 3 september 1970, nu dus 45 jaar geleden. Het gaat hierbij om een van de vele initiatieven van deze beweging: het opzetten van een eigen stadspost in Amsterdam als alternatieve PTT in het klein.
5 kabouters in gemeenteraad
Deze serie postzegels van de Kabouterbeweging verscheen in een oplage van 8000 exemplaren. Naar goed filatelistisch gebruik werd hierbij dus ook een 1ste Dag-envelop uitgegeven, voorzien van de datum 3-9-1970.
Op de zegels speelt de ontwerper grafisch met cijfers: het getal 5 slaat op het aantal leden van de Kabouterpartij die op deze datum in Amsterdam werden geïnstalleerd als gemeenteraadslid. De verkiezingen vonden drie maanden eerder plaats, op 3 juni 1970. Met circa 38.000 kiezers oftewel 11% van de stemmen was deze partij erin geslaagd om – na de opheffing van Provo – veel stemmen te trekken uit buitenparlementaire groeperingen en de hoek van de jongerensubcultuur. Op een ANP-foto in het Stadsarchief zie je de vijf Amsterdamse raadsleden van Kabouter in bespreking. Elders in het land haalde de Kabouterpartij in vijf steden in totaal acht zetels.
Oranjevrijstaat
Deze serie postzegels was de middelste van de drie series zegels die de Kabouterbeweging uitgaf in een tijdspanne van zeven maanden. Dit gebeurde onder de vlag van Oranjevrijstaat, die eerder dat jaar was geproclameerd als koepel voor alternatieve initiatieven. Het idee van een eigen Amsterdamse postdienst was afkomstig van Jos IJland, die vanaf het begin actief was in Oranjevrijstaat en hierin zijn kritiek op de monopoliepositie van de PTT combineerde met zijn filatelistische belangstelling.
Er waren vier afgiftepunten in het centrum; om de post te bezorgen waren er twee vaste en enkele losse kabouterbestellers. Met de postdienst werd een batig saldo behaald, dat kon worden gestort in de overkoepelende Staatskas. Desondanks was dit initiatief geen lang leven beschoren; met de opkomende strubbelingen in de Kabouterbeweging, stopte deze vroege vorm van stadspost in de loop van 1971.
Kabouterfilatelie
De twee andere series Kabouterpostzegels zijn bewaard in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam. De eerste serie werd uitgegeven op 20 juni 1970, nog ter gelegenheid van de proclamatie van Oranjevrijstaat. In het gestileerde boompje op de zegels meende een Parool-verslaggever het baardige gezicht van de ex-Provo en nu Kabouter-voorman Roel van Duijn te herkennen.
De derde en laatste serie dateert van 15 januari 1971; dit waren twee anti-volkstelling zegels, ontworpen door Joep Paulussen (op de IISG-website helaas zonder afbeelding).
Wie de ontwerper is van de serie ‘kabouters in de gemeenteraad’ hebben we niet kunnen achterhalen. We houden ons aanbevolen voor informatie hierover.
~ Amsterdam Museum – Frans Oehlen
Bij deze blog is dankbaar gebruik gemaakt van gegevens uit het boek Louter Kabouter; Kroniek van een beweging van Coen Tasman (Amsterdam, 1996).
- Artikelen over postzegels
- Boek: Louter Kabouter; Kroniek van een beweging
