De ‘Kelmscott Chaucer’ van William Morris

“If a chap can’t compose an epic poem while he’s weaving a tapestry, he had better shut up, he’ll never do any good at all!”

Ik citeer William Morris, die in een periode van vier maanden 520 uur werkte om de kunst van het weven te leren, terwijl hij ter afwisseling soms meer dan 500 verzen voor een episch gedicht componeerde. Morris was een veelzijdig man, die zich met literatuur en poëzie, met het ontwerpen van behang, textiel, tegels, meubels, glas in lood en interieurs bezig hield. Daarnaast was hij als socialist politiek actief.

In zijn theoretische geschriften hekelde hij de teloorgang van kunstzinnig en ambachtelijk werk met de rationalisering van het arbeidsproces. Hierdoor zou zowel de kwaliteit van leven van de arbeider als de kwaliteit van de door hen gemaakte producten sterk afnemen. Morris wendde zich tot pre-industriële productietechnieken, om dit proces te doen keren. In 1891, toen William Morris, al 57 jaar oud was, richtte hij zich op de productie van boeken, als reactie op de vormgeving van het Victoriaanse boek.

Zoals in alles wat hij maakte, was ook hier alleen het beste goed genoeg. Morris kocht twee drukpersen die hij in zijn eigen huis, Kelmscott House, installeerde. Hij liet papier naar zijn aanwijzingen maken, en door zijn keuze voor de inkt van de juiste zwartheid, riskeerde hij zelfs een staking onder zijn drukkers, omdat deze zo lastig te hanteren was. Tussen 1890 en 1892 ontwierp hij drie lettertypen voor zijn pers, gebaseerd op vijftiende-eeuwse voorbeelden. Op 4 april 1891 verschijnt het eerste boek van de Kelmscott Press. Binnen 7 jaar waren er 53 boeken verschenen.

Een van de laatste boeken die tijdens het leven van Morris verschenen was het magnum opus van de pers, de zogenaamde Kelmscott Chaucer, met illustraties van Edward Burne-Jones. Morris en Burne-Jones werkten vier jaar aan dit boek. Het lettertype dat Morris had bestemd voor middeleeuwse teksten, Troy Type, bleek te groot, waardoor Morris een apart lettertype liet snijden, Chaucer Type. Oorspronkelijk waren er 60 illustraties gepland, maar uiteindelijk ontwierp Burne-Jones er 87. Naast deze illustraties werden er voor de uitgave een titelpagina, 14 verschillende margedecoraties, 18 randen rond de illustraties en 26 initialen, alle ontworpen door Morris, in hout gesneden. Dertien exemplaren werden op perkament gedrukt en 425 exemplaren op papier.

Over deze monumentale uitgave schreef Burne-Jones:

“If we live to finish it, it will be like a pocket cathedral – so full of design and I think Morris the greatest master of ornament in the world.”

~ Museum Meermanno