Een van de mooiste boeken van de twintigste eeuw

Tachtig jaar geleden verscheen een van de honderd mooiste boeken van de twintigste eeuw in een landgoed bij Newtown in Wales. Dit landgoed, Gregynog Hall, werd in 1920 aangekocht door de vermogende zusters Gwendolyn en Margareth Davies met de intentie er een cultureel centrum te vestigen. Vooraanstaande Britse componisten, schrijvers en musici bezochten het huis in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog, waar ook een indrukwekkende verzameling moderne kunst was ondergebracht.

Gregynog Hall is echter vooral bekend geworden door de Gregynog Press die er gevestigd werd en waar tussen 1923 tot 1940 onder supervisie van een ‘press controller’ boeken in huis gedrukt en gebonden werden. Ruim veertig boeken werden er geproduceerd, waarvan vele tot de fraaiste Engelse werken uit het interbellum behoren.

Oorspronkelijk was deze private press bedoeld om de literatuur uit Wales toegankelijk te maken voor het Engelstalige publiek, maar ter wille van een breder publiek werden er ook boeken uitgegeven zonder een relatie met Wales. In die laatste categorie valt ook de History of Saint Louis, uitgebracht op 8 december 1937 en tot stand gekomen onder leiding van James Wardrop, de laatste van de ‘press controllers’.

Joan Evans, halfzuster van de beroemde archeoloog Sir Arthur Evans, had het werk vertaald en onder de aandacht gebracht bij de Gregynog Press. De tekst van Jean sire de Joinville (1224-1319), beschrijft het leven van de Franse koning Lodewijk IX (1215-1270), en dan met name de door hem geïnitieerde zevende kruistocht en de vier jaren die hij vervolgens in Jeruzalem doorbracht.

Ambitieus project

Het werd het meest ambitieuze project voor deze pers, en kwam tot stand in nauwe samenwerking met een aantal vooraanstaande kunstenaars en kalligrafen. Alfred Fairbank, een pionier op het gebied van de kalligrafie, verzorgde twee openingspagina’s en ontwierp een alfabet voor de initialen die afwisselend in rood en blauw werden afgedrukt. Reynold Stone maakte zeventien houtgravures van blazoenen die met de hand werden ingekleurd. Berthold Wolpe, die later naam zou maken met zijn bandontwerpen voor de uitgeverij Faber & Faber, tekende twee landkaarten. Het boek in folioformaat werd gedrukt op speciaal voor deze editie gemaakt handgeschept papier.

Museum Meermanno bezit één van de 185 ‘gewone’ exemplaren, gebonden in bruin marokijn. De History of Saint Louis wordt als de belangrijkste typografische prestatie van de Gregynog Press beschouwd, maar is ook één van de laatste uitgaven. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog sloot de pers zijn deuren. Een poging in 1946 opnieuw te starten liep op niets uit. Gwen Davies overleed in 1951 en Daisy in 1963. In 1965 werd de ‘oude’ Gregynog Press geliquideerd, waarbij de Universiteit van Wales apparatuur, papier en drukletters werd toebedeeld. In 1978 werd hier de pers opnieuw gestart, nu onder de naam Gwasg Gregynog, oftewel Welsh voor Gregynog Press.

~ Rickey Tax – Museum Meermanno