Historiek
Verlangen naar onsterfelijkheid. Volgens hoogleraar Catrien Santing is dit verlangen iets van alle tijden. In de middeleeuwen was men er van overtuigd dat de grote teen het enige onvergankelijke deel van de mens was.
Waarom gaat de oratie van Santing over de grote teen? Omdat eeuwenlang in veel verschillende bronnen verwezen is naar het botje in de grote rechterteen. Deze teen zou het enige onvergankelijke deel zijn van de mens. Oorspronkelijk zou het botje overigens onderdeel hebben uitgemaakt van het zogenaamde heiligbeen aan de onderkant van de ruggengraat.
In de middeleeuwen geloofden veel mensen dat God bij het Laatste Oordeel de beenderen van mensen opnieuw van vlees zou voorzien. Uit menselijke resten zou weer een volledig mens ‘gekloond’ worden. De grote teen speelde hierbij een belangrijke rol.
Ook in tijden van lijkverbranding, zoals bij de Romeinen, werd goed nagedacht over dit ‘klonen’. Lijken werden voordat ze verbrand werden, vaak ontdaan van vingerkootjes of grote tenen, zodat in ieder geval iets bewaard bleef en de totale vernietiging voorkomen werd. De teen zou fungeren als ‘pars pro toto’ (deel voor geheel) voor het hele lichaam.
Santing meent dat deze handelingen symbool staan voor het menselijk verlangen naar onsterfelijkheid, dat volgens haar iets van alle tijden is. Kennis van de middeleeuwse geschiedenis kan volgens de hoogleraar veel zeggen over actuele zaken als schoonheidsidealen of de verjongingscultus.
Overzicht van boeken over de Middeleeuwen
