De Koloniën van Weldadigheid staan sinds deze week op de Werelderfgoedlijst van Unesco. De oude landbouwkoloniën voor armoedebestrijding in Veenhuizen, Frederiksoord-Wilhelminaoord en in de Belgische Kolonie Wortel vormen gezamenlijk één transnationaal werelderfgoed.
De Koloniën van Weldadigheid ontstonden in 1818 als burgerinitiatief in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Destijds leefde een op de drie huishoudens in de steden in armoede. De landbouwkoloniën werden ingezet om armoede te bestrijden, door mensen te verheffen met werk op het land, vorming en opleiding. De Koloniën van Weldadigheid zijn de vroegste en grootste binnenlandse landbouwkoloniën voor armoedebestrijding ter wereld. Ze functioneerden tot de komst van sociale wetgeving in 1918.
Het landschap van de Koloniën van Weldadigheid werd ingericht op een geordende en symmetrische manier die bewoners aan moest sporen tot rationeel en productief gedrag, zodat mensen zelfredzaam konden worden. In de Koloniën ervaren bezoekers deze structuur nog steeds als men kijkt naar de monumentale lanen, waterwegen, akkers en bebouwing. Eén op de zestien Nederlanders heeft voorouders die de kortere of langere tijd in de landbouwkoloniën leefden. Samen ontvingen de bezoekerscentra bij de verschillende koloniën al eerder het Europees Erfgoedlabel.
Sinds 2012 spanden de provincie Drenthe en de provincie Antwerpen zich, samen met gemeenten en erfgoedorganisaties, in voor de nominatie. Cees Bijl, gedeputeerde van de provincie Drenthe en voorzitter van de Stuurgroep die de nominatie voorbereidde:
“De erkenning van de Koloniën van Weldadigheid als UNESCO Werelderfgoed is de ultieme kroon op al het werk dat is verricht. Het is ook een relevante toevoeging op de Werelderfgoedlijst vanwege het wereldwijde actuele onderwerp armoedebestrijding. We zijn ontzettend trots dat we in het rijtje staan tussen de Waddenzee en de Taj Mahal. De vlag kan uit.”
In 2018 werd ook al eens een poging gedaan om de koloniën op de Werelderfgoedlijst te krijgen. Toen mislukte dat echter. Unesco gaf toen aan eigenlijk alleen Frederiksoord te willen opnemen, omdat daar het oorspronkelijke dorpsgezicht vrij goed bewaard bleef. Bij de nieuwe aanvraag lieten de indieners om meer kans te maken de koloniën Willemsoord, Ommerschans en het Vlaamse Merksplas buiten de nominatie.
Leestip: Verhalen uit de Koloniën van Weldadigheid
Bron: provincie Drenthe en NOS
