De Eerste Wereldoorlog is al vanuit talloze perspectieven onderzocht in diepgravende studies, boeken en artikelen. Vooral op papier dus. Des te origineler is het muziekproject van gitarist-componist Hendrik Jan Vermeulen uit Groningen, die met het album “Krieg 1916” dramatische oorlogsgedichten en imponerende Duitse teksten over ‘die Urkatastrophe’ in het hart van de luisteraars kerft.
Bernhard Kronauer
Via zijn oma’s kant zijn Duitse familieleden omgekomen in de Eerste Wereldoorlog, iets wat Vermeulen al van jongs af aan fascineerde. Het album Krieg 1916 gaat specifiek over Bernhard Kronauer (1892-1916), de jongste broer van Vermeulens Duitse oma. Deze sloot zich in 1912 aan bij het Pruisische leger. Bernhard stierf tijdens het Broesilov-offensief in september 1916. Tegelijk is het album exemplarisch voor alle soldaten die in de Grote Oorlog omkwamen.
Enkele songs en teksten
Deze muzikale herinnering aan de Eerste Wereldoorlog komt binnen bij de luisteraar. De muziek is angstaanjagend, duister, meeslepend en doordacht gecomponeerd. Muzikaal gezien is de afwisseling groot: Duitse volksmelodieën worden afgewisseld met jazzy melodieën, sympfonische rockriffs en dan weer heavy songs als Brüder, dat qua opbouw en gitaarbegeleiding doet denken aan een muzikale mix tussen de Duitse band Rammstein en – qua solowerk – aan de Britse band Queen.
Een van de op muziek gezette gedichten is Abschied van de Duitse expressionistische schrijver Alfred Liechtenstein (1889-1914). Hij schreef naast dit gedicht nog diverse andere poëzie over zijn eigen naderende dood.
Persoonlijk indrukwekkend vind ik track 2, Sankt Michel. Dit lied is een energieke, nationalistische song gebaseerd op het gelijknamige gedicht van de Oostenrijkse schrijfster Marie Rudofsky (1869-1946).
Sankt Michel
Sankt Michel trat vor den Gebieter
Gerüstet im himmlischen Saal:
Herr schicke zur Erde mich nieder
In’s jammernde weinende Tal.Nicht länger mag müßig ich säumen
Zu lange schon rastet mein Schwert
Die Menschen dort glauben: wir träumen
Und haben sich bitter beschwert.Ich reite schnurgrade nach Preußen
Und jage die Russen hinaus
Zurück zu dem Zar aller Reußen,
Dort ist das Gesindel zuhaus.Dann säub’re ich flugs die Karpathen
Die Schluchten, die Kämme, den Paß,
Und müßt’ ich im Schnee kniehoch waten,
Mich führt dort als Stütze de Haß.Galizien und Bukowina
Die dauern mich beide schon tief,
Ja, auch an der serbischen Drina
Ging’s leider des Öfteren schief. —Und hab’ ich die Russen und Serben
Aus Deutschland und Öst’reich geräumt,
Zerhau’ ich noch Frankreich in Scherben.
Laß traben mein Roß, das; es schäumt.Nun aber, du Herrscher der Welten,
Vor England befällt mich ein Graus;
Um Habsucht und Neid zu vergelten,
Rüst’ lieber die Hölle gleich aus.Schick’ Luzifer ab zur Blokade,
Daß grimmig den Frevel er räch’,
Und laß übers Brittengestade
Jetzt regnen nur Schwefel und Pech.
Een vervolg?
Al met al is Krieg 1916 een imponerend muzikaal project, dat de zinloosheid van oorlogen op een andere manier bij je brengt dan geschreven teksten. Hopelijk krijgt dit prachtige project van Vermeulen nog een vervolg.
Bestel de CD: Krieg 1916 – Hendrik Jan Vermeulen
Boekentips: Boeken over de Eerste Wereldoorlog
Lees ook: Muziekgeschiedenis op Historiek
