‘Krijg de rambam!’ – Herkomst van de uitdrukking

Wie ‘Krijg de rambam!’ zegt, bedoelt zoiets als: zoek het maar uit, ammehoela, je bekijkt het maar, de groeten! ‘De rambam krijgen’ is een bijzondere gezegde, met een bijzondere herkomst.

Volgens etymologen is ‘Krijg de rambam!’ afkomstig van Maimonides (1135-1204), een Joodse filosoof uit de Middeleeuwen. Maar er doen ook andere verklaringen de ronde.

Rambam als afkorting: krijg de ziekte

Volgens de gangbare verklaringen is Rambam de afkorting van Rabbi Moshe Ben Maimon, ofwel de geleerde Maimonides. Deze man was naast filosoof / geleerde ook arts. Mogelijk ligt hier een verband met de uitspraak ‘Krijg de rambam!’ Met deze spreuk zou bedoeld kunnen zijn dat je een nare, denkbeeldige ziekte toegewenst kreeg, waarbij dan verwezen werd naar de naamsafkorting van de beroemde Joodse arts.

Andere verklaringen

Een alternatieve verklaring van ‘Krijg de rambam’ is dat men iemand veel werk toewenst. Als de ander druk is, heb jij dan geen last meer van die persoon.

Ook is gesuggereerd dat het begrip Jiddisch is en in die taal zeer krachtig overkomt, als een vloek en verwensing. ‘Rambam’ klinkt heftig en imponerend als je het uitspreekt. In het boek Krijg de vinkentering! 1001 Nederlandse en Vlaamse verwensingen (1998) van Ewoud Sanders en Rob Tempelaars stellen deze:

“Zeker is dat een harber rambam aan het begin van deze eeuw in het Jiddisch werd gebruikt voor ‘een moeilijke plaats’, dat wil zeggen: een moeilijk te interpreteren passage in een godsdienstig of filosofisch werk. Mogelijk werd met krijg het rambam oorspronkelijk bedoeld ‘krijg een ziekte op een moeilijke plaats’.”

Verder doet in de Amsterdamse volkstaal de verwensing ‘loop naar de rambam’ de ronde, en ook wel de uitdrukking ‘krijg de/het rambam’ of, als varianten, ‘krijg de rimbam!’ en ‘krijg de rimram!’ In 1918 gebruikte de cabaretier Louis Davids (1883-1939) deze uitdrukking in een van zijn liedjes.

Boek: Taal twee. 184x verbazing over hedendaags Nederlands – Lucas Gasthuis

Bronnen ▼